Good COP of bad COP?

Door Clément Inbona, Beheerder, La Financière de l’Echiquier (LFDE)

De deelnemers aan de 28e klimaatconferentie (Conference of the Parties of
COP 28) in Dubai staan voor lastige onderhandelingen. De uitkomst zal tot op
het laatste moment onzeker blijven, maar de jaarlijkse klimaathoogmis zal wel
de schijnwerpers richten op een tak van de wiskunde met tal van toepassingen
in de menswetenschappen: de speltheorie, met als beroemdste voorbeeld het
prisoner’s dilemma.

Met die term wordt een situatie aangeduid waarin de deelnemers uitzicht hebben op
een collectieve oplossing waar iedereen baat bij heeft, áls zij samenwerken, maar
waarin zij ook redenen hebben om hun persoonlijke belang te laten primeren op het
collectieve belang. Daaruit volgt een zogeheten suboptimaal evenwicht of Nash-
evenwicht, naar de Nobelprijswinnaar die in 2001 bekendheid verwierf door de film A
Beautiful Mind.

De strijd tegen de klimaatverandering is een schoolvoorbeeld van zo’n
gevangenendilemma: de mensheid heeft er belang bij eensgezind te handelen om de
temperatuurstijging te beperken en de planeet leefbaar te houden, maar afzonderlijk
hebben landen, bedrijven en burgers uit eigenbelang de neiging om de status quo in
stand te houden. Een land dat ervoor kiest om minder broeikasgassen uit te stoten,
betaalt daar op korte termijn een economische prijs voor. Als de andere landen niet
volgen, dreigt het door hen te worden overvleugeld. Dan worden met andere
woorden de vruchten van de inspanning collectief geplukt, maar de kosten
individueel gedragen.

Dat mechanisme zet alle partijen ertoe aan de eigen inspanningen te beperken,
waardoor het moeilijker wordt om de collectieve optimale oplossing te bereiken. Elk
verslag over het klimaat dat het IPCC, de VN of de OESO over de tijdens vorige
edities van de COP gemaakte beloftes hebben gepubliceerd, komt tot die
vaststelling.

Een consensus lijkt op de COP 28 buiten bereik – daarvoor is het onderwerp te
veelzijdig en complex en lopen de belangen te sterk uiteen. Iedereen lijkt het er wel
over eens te zijn dat de opwarming van de aarde moet worden bestreden, maar er is
minder eensgezindheid over de middelen en inspanningen die daarvoor nodig zijn.
Deze COP heeft bovendien een overvolle agenda. Er moet een stand van zaken
worden opgemaakt over de verbintenissen die in 2015 in het Akkoord van Parijs zijn
aangegaan en er moet werk worden gemaakt van het bij de Wereldbank onder te
brengen fonds om ontwikkelingslanden te compenseren voor verliezen en schade en
ze te helpen zich aan de klimaatverandering aan te passen. Er zal ook veel energie
worden gestoken in het debat over de transitie van fossiele brandstoffen naar
hernieuwbare energiebronnen. De uitdagingen zijn gigantisch.

“Ons huis staat in brand, maar wij kijken weg”: die uitspraak van de gewezen Franse
president Jacques Chirac tijdens de Wereldtop in Johannesburg in 2002, zindert na
tot vandaag. Hoe meer de planeet opwarmt en hoe tastbaarder de natuurrampen die

eruit voortvloeien worden, hoe moeilijker het lijkt te worden om samen te werken.
Good COP of bad COP? Op 12 december weten we of de 28e klimaattop een
copernicaanse revolutie ontketent.