Sluit AEX het jaar af onder 500?

Medio vorige week stokte de meest recente herstelbeweging bij de onderkant van een eerdere neerwaartse gap. Zolang deze gap open blijft staan, is de kans groot dat lagere niveaus worden opgezocht in 2018.

Afgelopen vrijdag testte de AEX opnieuw zijn eerdere bodem van eind oktober bij 500,45. Deze bodem was destijds de eerste test van de stijgende langetermijnbodemlijn sinds 2009 op de logaritmische maandgrafiek. Na een zeer krachtige herstelbeweging tot aan de 534,20 in november werd een volgende lagere top gevormd binnen de grenzen van de sinds juli dalende trend. Dit was de krachtigste herstelbeweging sinds de zomermaanden. Dit kwam mede door de forse voorafgaande vrije val beweging in de maand oktober die zorgde voor een daling in een maand tijd van ongeveer 54 punten vanaf de 2e lagere top bij 554,35. In de maand november werd uiteindelijk een dubbele toppenzone gevormd bij 530 – 534,20. Pas een structureel slot hierboven zou een eerste verbetering betekenen in het middellangetermijnbeeld. Toch zou in dat scenario mijn visie voor het komende jaar niet veranderen. Wel zou een dergelijke opwaartse doorbraak betekenen dat een krachtig vervolg naar lagere niveaus langer op zich zal laten wachten. Dit is echter niet mijn verwachting voor de komende maanden. Ik acht een krachtig neerwaarts vervolg in het 1e kwartaal van 2019 een realistisch scenario. Inmiddels heb ik voor het eerst in 11 jaar mijn langetermijnvisie verlaagd naar Short. De sinds 2009 stijgende bodemlijn werd namelijk neerwaarts gebroken waarna een nieuwe jaarbodem bij 493,60 op de borden werd gezet. Het doorbreken van een dergelijk belangrijke en cruciale steunzone is echter een proces dat enige tijd in beslag kan nemen.

Grafiek AEX-index op dagbasis

Bron: Reuters Metastock XV, 14 december 2018

Overgangsjaar 2018 zorgt voor groot topvormingsproces
Het jaar 2018 loopt bijna ten einde en dit is de laatste volledige handelsweek van dit jaar. Dit jaar kenmerkt zich vooral als overgangsjaar van een bijna 10 jaar durende bullmarkt (sinds de bodem van maart 2009) naar een bearmarkt. Er werd uiteindelijk een 9 maanden durend topvormingsproces gevormd en afgerond waarbij een krachtige en drievoudige toppenzone werd gevormd rond de 574. Daarbij ging de vorming van elke top gepaard met een groot toppatroon in de maandgrafiek. Zo werden een bearish engulfing, een shooting star en een dark cloud cover gevormd. In augustus heb ik mijn langetermijnopinie al verlaagd naar Neutral na de vorming van de 3e top in juli. Deze juli-top lag bij 576,90 en zorgde voor een kortstondige overshoot. De periode tot aan begin dit jaar kenmerkte zich vooral als periode van euforie. De markt zorgde voor een steeds verdere opwaartse versteiling waarbij elke beperkte en kleine terugval door beleggers werd gezien als ‘forse correctie’ en ‘instapgelegendheid’. Een zeer risicovolle situatie. De huidige situatie kenmerkt zich vooral als ‘ontkenningsfase’ onder beleggers. Een veel gehoorde opmerking is: ‘het komt wel goed’.  Deze periodes komen altijd terug aan het einde van een bullmarkt en bij de start van een bearmarkt. Voor het komende handelsjaar houd ik een richtzone aan van 400 tot 410 punten. Wel blijft de kans groot dat de weg hiernaartoe wordt vervolgd met tussentijdse krachtige herstelbewegingen. Een van de eerste en belangrijkste bewegingen tot op heden was de neerwaartse doorbraak begin dit jaar door de sinds 2016 stijgende bodemlijn. Deze startte bij 378, het laatste raakpunt van de sinds 2009 stijgende bodemlijn. Deze 2 jaar durende opgaande beweging zorgde voor een stijging in de AEX van ruim 50% zonder grotere correcties. Deze bleven beperkt in aantal en punten. Eind januari werd deze sinds 2016 stijgende bodemlijn neerwaarts gebroken. Een ander belangrijk bevestigingssignaal was de dead cross van enkele maanden geleden. Daarbij breekt het 50-daags gemiddelde neerwaarts door het dalende 200-daags gemiddelde. De AEX was vorige week een van de laatste Europese indices die door zijn sinds 2009 stijgende bodemlijn brak. Indices als de DAX en de STOXX Europe 600 Index braken deze steunlijnen al aanzienlijk eerder en rondde veelal ook al grote hoofd-schouderpatronen af. Ook in deze indices is het neerwaarts potentieel voor het komende handelsjaar nog steeds fors.

Herstelbeweging blijft beperkt tot neerwaartse gap tussen 511,85 en 516
De belangrijkste te breken zone ligt momenteel nog steeds bij 501 – 503. Hier liggen zowel de sinds 2009 stijgende bodemlijn evenals het 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van de gehele stijging tussen de bodem van 2016 en de top van dit jaar. De recente doorbraak hieronder was een eerste speldenprik, maar zoals gezegd, kost een dergelijke doorbraak tijd. Als we overigens kijken naar het patroon van lagere toppen sinds juli, zien we een viertal lagere toppen. Deze zijn gevormd bij 576,90, de 565,60, de 554,20 en de recent gevormde zone van 530 – 534,20. Deze dalende toppenlijn maakt onderdeel uit van een breed dalend trendkanaal. De onderkant hiervan is bij 483,50 te vinden. Een test van deze dalende bodemlijn acht ik in de komende weken zeker mogelijk. In het zeer kortetermijnbeeld werd vorige week de onderkant van de meest recente neerwaartse gap bij 511 getest. Deze gap staat nu nog open tussen de 511,85 en 516. Een sluiting van deze gap zorgt voor meer maar beperkt opwaarts potentieel. Een volgende neerwaartse gap ligt tussen de 518,70 en 522,30. Daarbinnen ligt verder nog het dalende 50-daags gemiddelde bij 518,90. De dalende toppenlijn sinds juli is momenteel bij 528,10 te vinden. Aan de onderkant liggen de zone 501- 503 en de bodems van 500,45 en 493,60. Ik acht dat de neerwaartse druk naar deze jaarbodem richting het einde van dit jaar verder kan worden opgevoerd. De trend blijft neerwaarts gericht en de neerwaartse druk blijft groot.

Visie technische analyse:

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)