De naïeve consument
Het Amerikaanse consumentenvertrouwen is gestegen naar het hoogste niveau sinds januari 2004. Handelsoorlog of niet, Joe Sixpack (de Jan Modaal van de VS) laat zich niet van de wijs brengen. Zijn president brengt banen in overvloed en laat zien dat de VS de leidende macht is in de wereld. Niets lijkt de Amerikaan zorgen te kunnen baren wanneer het consumentenvertrouwenscijfer als betrouwbare graadmeter kan worden gezien. Het vertrouwen van de Amerikaan zit, volgens het onderzoek van de University of Michigan, nog steeds in een stijgende trend. Mede aangewakkerd door een stijging van het schuldenniveau in de VS. Want zolang de schuldenbubbel per saldo toeneemt, en kredietverlening dus ruim blijft, is het of Amerikanen oneindig kunnen blijven (bij)lenen. Nu de lange rente in de VS ook nog eens sterk daalt, dalen ook de hypotheekrentes weer. Het werkloosheidscijfer in de VS is met 3,6% gedaald tot een niveau wat sinds december 1969 niet meer is gezien. Een periode destijds waarin de VS de meeste militairen naar het front in Vietnam had gestuurd. Overigens ook een periode waarin de val van de dollar dreigde doordat veel landen in die periode hun dollars begonnen in te ruilen voor Amerikaans goud. Uiteindelijk liet president Nixon in 1971 de inwisselbaarheid van dollars tegen goud los.
Hoog consumentenvertrouwen en lage werkloosheidscijfers geven lang niet altijd de werkelijke staat van een economie weer. Het huidige populisme, protectionisme en patriottisme wijzen op toenemende wereldspanningen. Maar zorgen in het thuisland ook voor een bepaalde naïviteit onder de bevolking dat zij inderdaad denken dat de VS als grote winnaar uit het gevecht gaat komen. Dat is wat ons betreft helemaal niet zeker. De wereldhandel lijkt steeds meer verstoord te raken en Amerikaanse handelspartners lijken steeds meer hun heil te gaan zoeken in nieuwe allianties.
Het hoge consumentenvertrouwen en het lage werkloosheidscijfer zou weleens meer een contra-indicator kunnen zijn. Ook voor het uitbreken van de ICT-crisis in 2000 noteerde het vertrouwenscijfer zeer hoog. En dit gold ook voor het uitbreken van de Kredietcrisis. Consumenten en beleggers zagen geen gevaar en werden verrast door hetgeen er in die crisissen gebeurde.
Het consumentenvertrouwen maakt in deze stijgende cyclus ondertussen weer een nieuw record maar het lijkt erop dat de Dow Jones aandelenindex stagneert. Heeft de belegger zijn les geleerd en is hij of zij al voorzichtiger aan het worden?
Het huidige werkloosheidscijfer van 3,6% lijkt ook een contra-indicator. Als iedereen werk heeft, waar moet dan de groei vandaan komen? Goed geschoolde arbeid is momenteel schaars. Dan kan president Trump wel veel banen naar de VS willen terughalen, maar wie moet deze vacatures gaan vervullen? De migratiestromen houdt hij tegen bij de grens met Mexico. Hij heeft gisteren zelfs aangekondigd om nieuwe sancties in te gaan voeren tegen Mexico omdat zij, volgens hem, niet genoeg doen om de stroom in te dammen. De druk op de lonen neemt normaliter toe wanneer werkloosheidspercentages zo laag zijn zoals nu. Ook tijdens de ICT- en Kredietcrisis sloeg het sentiment op de arbeidsmarkt plotseling om.
Op dit moment valt op dat de Amerikaanse producent een stuk voorzichtiger aan het worden is. Het producentenvertrouwen neemt al een aantal maanden achtereenvolgend af. Terwijl de consument dus steeds optimistischer wordt. De baas vult zijn enquête dus veel minder positief in dan zijn personeel. Het is vaak zo dat het producentenvertrouwen voor loopt op de ontwikkeling van het consumentenvertrouwenscijfer. Het lijkt erop dat de consument nog een beetje naïef is.
Er zijn meer waarschuwingssignalen die de consument over het hoofd ziet. De Amerikaanse rentecurve is invers geraakt. De korte rente (Federal Funds Rate) is hoger dan de lange rente (10-Year Yield). Ook dit is een signaal wat vaak wijst op een aanstaande recessie. De laatste keer dat de rode lijn zich boven de groene lijn bevond (zie afb. “The S&P 500 and Federal Reserve intervention”), was voorafgaande aan de Kredietcrisis. De andere keer overigens voor het uitbreken van de ICT-crisis. Het lijkt er sterk op dat de Amerikaanse consument onwetend is over de economische status van zijn land.
Gelukkig is de Nederlandse consument een stuk slimmer. Al maanden neemt het vertrouwen van de Nederlandse consument af. Er zijn nu zelfs meer consumenten negatief dan positief. Laat u niet verrassen. De kans is groot dat er een economisch mindere tijd aanbreekt.
