Bitcoin Beach, El Salvador: de ESG-invalshoek
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van VanEck
ESG-gerelateerde strategieën realiseerden in 2020 een instroom van $ 50 miljard. Twijfels of er binnen deze strategieën een rol is weggelegd voor bitcoin, hebben dit jaar geleid tot verergering van de volatiliteit van deze crypromunt.1 Een debat over de schadelijke emissies die gepaard gaan met het minen van digitale assets is zeker op zijn plaats. Maar iedereen die twijfelt over de mogelijke positieve effecten van bitcoin voor ontwikkelingslanden, zou, net als ik, eens een paar dagen moeten doorbrengen in San Salvador en El Zonte (‘Bitcoin Beach’). Afgelopen week was ik daar in verband met de introductie van bitcoin als wettig betaalmiddel. El Salvador is een land met 6,5 miljoen inwoners en een bbp per hoofd van de bevolking van $ 3800. Dat is slechts 10% van het gemiddelde voor de landen binnen de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling)2 dat momenteel $ 38.000 bedraagt.3 Na het lezen van dit blogartikel denkt u misschien anders over bitcoin en over de betekenis van ESG.
El Zonte heeft 1829 inwoners. De meerderheid van hen leeft nog steeds op de rand van het bestaansminimum. De huizen zijn gemaakt van golfplaten en de slecht onderhouden wegen zijn het domein van blootvoetse kinderen en zwerfhonden. Een blik op de schappen van een gemiddelde winkel is voldoende om te zien dat er een duidelijk tekort is aan werkkapitaal en koeling. De huizen zijn niet aangesloten op water of gas. Volgens Google bevindt de dichtstbijzijnde geldautomaat zich 12 km verderop.
Golfplaten, slechte wegen en zwerfhonden in El Zonte
Ik zat met Roman ‘Chimbera’ Martinez, een van de drijvende krachten achter het Bitcoin Beach-project, in hotel Garten waar we een fraai uitzicht hadden over de ideale surfgolven. Hij zei: “Ik had nooit gedacht dat hier een groot hotel als dit zou verrijzen. We dachten allemaal dat we waren voorbestemd om visser te worden. Iedereen droomde ervan het land te verlaten en naar elders te vertrekken.”4 Voor de goede orde: dit is een hotel met negen kamers.
Uitzicht vanuit het ‘grote’ hotel (9 kamers) van Bitcoin Beach
In 2019 keerden de kansen voor El Zonte. Een anonieme donor schonk meerdere miljoenen dollars aan bitcoin. Deze donor had banden met Michael Peterson, een evangelist en surfer die een deel van het jaar met zijn gezin in El Zonte woont.5 Opbouwwerker Chimbera vertelde dat de maatschappelijke initiatieven in El Zonte jarenlang privaat werden gefinancierd door levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties. Maar de bitcoindonatie gaf een totaal andere dimensie aan deze maatschappelijke steun. Het geld moest namelijk aan anderen worden uitgekeerd en moest worden gebruikt om een bitcoineconomie op te zetten. De donatie mocht niet zomaar in dollars worden omgezet. Eerst kreeg elk gezin $ 50 aan bitcoin uitgekeerd. Daarna begon de Bitcoin Beach-organisatie, onder leiding van Peterson en met een groeiend kader met medewerkers zoals Chimbera, bitcoin uit te keren aan plaatselijke jongeren voor het doen van hun huiswerk, voor het opruimen van afval, of voor het fungeren als strandwacht voor de plaatselijke surfjeugd.
Schrijf u nu in voor de nieuwsbrief van Van Eck: klik hier om u in te schrijven
Strandwacht betalen in BTC
Toen fysiek onderwijs en andere overheidsdiensten tijdens de coronalockdown niet beschikbaar waren, bood de private NGO-sector uitkomst. Dankzij de donaties was Bitcoin Beach zelfs in staat om het nationale surfteam van El Salvador te sponsoren. Er werden plannen ontwikkeld om de surfers een maandelijkse beurs in bitcoin uit te keren. Meer donaties volgden.6
Op de dag dat ik daar was, gaf Chimbera les in het nieuw gebouwde Hope House dat met bitcoin was gefinancierd. Jongeren doen hier vaardigheden op op het gebied van projectmanagement met software die was geschonken door een van de grootste bedrijven van El Salvador. “Mijn droom is om onze gemeenschap te veranderen, en de mensen hier betere kansen te geven. Maar dan moeten ze wel beschikken over de vaardigheden en middelen die daarvoor nodig zijn, zoals Engels, computers, financiële kennis en leiderschaps- en ondernemersvaardigheden”, aldus Chimbera.
Een klas in ‘Hope House’, dat met een bitcoindonatie is gefinancierd
De eerste voorzichtige stapjes in de wereld van bitcoin pakken goed uit. Bitcoin Beach heeft een eigen cryptowallet ontwikkeld. Deze wallet is nu de op twee na meest gedownloade financiële app van El Salvador.7Een vrouw uit El Zonte vertelde me dat ze een bedrijfje was begonnen om namens haar buren de elektriciteitsrekeningen te betalen. Normaal gesproken moeten zij daarvoor een uur met de bus reizen en daar nog eens minstens een uur in de rij staan. Nu sturen de buren haar een foto van hun rekening, waarna zij een Bitcoin Lightning-factuur terugstuurt. Vervolgens verkoopt ze de ontvangen bitcoins peer-to-peer in San Salvador of via een beurs. De eigenaresse van een lokale winkel in El Zonte vertelde me dat ze deze week haar eerste twee bitcoinklanten had verwelkomd. Ze had de ontvangen bitcoins meteen gebruikt om nieuwe kleren te kopen bij een Zara-vestiging in San Salvador. Tijdens de gesprekken die ik in El Zonte had, merkte ik dat de plaatselijke bevolking zich terdege bewust is van het risico- en opbrengstprofiel van bitcoin. Ze zijn niet bereid om volledig op bitcoin over te stappen, maar het is ook niet zo dat ze er helemaal niets mee te maken willen hebben.
Dit alles betekent echter niet dat de nationale uitrol op 7 september gladjes verliep. De meeste Salvadorianen hebben hun $ 30 aan gratis bitcoin nog steeds niet ontvangen uit de door de overheid gesponsorde Chivo-wallet. De wallet was al snel overbelast. President Nayib Bukele beloofde de problemen voor elk model mobiele telefoon op te lossen. De miskleun heeft echter veel kritiek losgemaakt. Onder andere over het feit dat Bekeles stafchef Marta Carolina Recinos de Bernal was benoemd tot lid van de Raad van Bestuur van Chivo. Haar naam verscheen onlangs op een lijst van Washington DC met hoge functionarissen uit Midden-Amerika die worden beschuldigd van corruptie en van wie bezittingen in beslag kunnen worden genomen.8,9
Medewerkers van Chivo Wallet geven overal in San Salvador voorlichting
Momenteel onderhandelt Bukele met het IMF over een steunprogramma van $ 1 miljard om gaten in de begrotingen tot en met 2023 te dichten. Het gebrek aan steun van traditionele multilaterale instellingen kan leiden tot situaties die in speltheoretisch opzicht heel interessant zijn. Zo zegt Samson Mow, Chief Strategy Officer van bitcoinminer Blockstream, dat hij heeft gesproken met beleggers die bereid zijn een Salvadoriaanse staatsobligatie van $ 1 miljard te kopen tegen een rente van 9%, wat dicht bij de couponrente van recente uitgiften ligt.10,11 Hij denkt dat de beleggingsbereidheid verder kan toenemen wanneer de Salvadoriaanse overheid bijvoorbeeld de helft van de opbrengsten in bitcoin zelf zou steken. Het land zou dan een soort staatsversie worden van MicroStrategy, een beursgenoteerd softwarebedrijf waarmee CEO Michael Saylor veel bitcoins heeft vergaard.
Sinds 11 augustus 2020, toen MicroStrategy zijn eerste bitcoinaankoop bekendmaakte, boekte het aandeel een rendement van 356%, terwijl de Bloomberg Bitcoin Index in dezelfde periode een rendement van 303% noteerde.12 Beleggers moeten zich realiseren dat er potentieel overeenkomsten zijn met memeaandelen als AMC of GameStop. De aandelen van deze bedrijven worden in getokeniseerde vorm onafgebroken verhandeld op de offshore cryptobeurs FTX. Ook moeten zij beseffen dat er een Salvadoriaanse staatsobligatie zou kunnen worden uitgegeven, waarbij het IMF wordt gepasseerd.
Getokeniseerde effecten vormen een snelgroeiende markt: afgelopen week kondigde de Zwitserse beurs Six een nieuwe digitale beurs aan waarmee gereguleerde instellingen op één plek digitale tokens kunnen verhandelen, vereffenen en opslaan volgens de ‘hoogste Zwitserse normen ten aanzien van toezicht en regulering’.13 Al in 2018 meldde The Wall Street Journal dat Zwitserland de ambitie heeft om de ‘cryptohoofdstad van de wereld’ te worden.14 In het Zwitserse kanton Zug mogen mensen dit jaar hun belastingen tot een bedrag van CHF 100.000 (EUR 93.000) in bitcoin betalen.15 Zou El Salvador in Zwitserland een bereidwillige bankier kunnen vinden? Het is de moeite waard om over deze vraag na te denken.
We kijken hier slechts naar hypothetische scenario’s, maar wanneer Washington en het IMF Bukele opzadelen met te strenge voorwaarden, zou El Salvador opzettelijk kunnen aansturen op een faillissement. De gevolgen van een dergelijk scenario zijn onvoorstelbaar groot. Met name is het de vraag of crediteuren beslag kunnen leggen op de cryptostromen van een failliet land wanneer dat land zijn schulden in dollars niet meer kan afbetalen. Normaal gesproken is beslaglegging voor crediteuren een belangrijk machtsmiddel tijdens een faillissement. Op alle gelden die binnenkomen op rekeningen van een in faillissement verkerende partij, kan beslag worden gelegd. Deze gelden blijven dan geblokkeerd tot er een schuldendeal is overeengekomen. De geldstromen komen dan tot stilstand. Daarom proberen landen gewoonlijk om vrijwillige overeenkomsten te sluiten over het herschikken van hun schulden.
“Bitcoin is buitengewoon belangrijk voor financiële inclusie”, legde ze uit. Bitcoin is echter slechts één van de twaalf speerpunten van het groeibevorderende economische plan dat ze voor het eind van het jaar bekend wil maken. Een ander punt is bijvoorbeeld het aankondigen van belastingvoordelen en -vrijstellingen voor buitenlandse beleggingen. “Voorheen was er geen verband tussen de publieke en private sectoren. De overheid was er om dingen tegen te houden. Maar nu doen we het tegenovergestelde”, zei ze.
Ik wees minister Hayem op het feit dat onder andere het IMF vreest dat bitcoin het bancaire systeem zou kunnen destabiliseren (of dat grote financiële belangen zich tegen El Salvador zouden kunnen keren). Zij verwees toen naar een persbericht uit mei van de vereniging van banken waarin de vereniging aangaf het bitcoinbeleid van de overheid te steunen. “De banken zijn flexibel. Zij zullen zich aan de nieuwe situatie aanpassen”, aldus Hayem. Maar afgaande op de lange rijen voor de banken in San Salvador waarin ik moest wachten om geld te kunnen wisselen en om te kunnen spreken met een bankmedewerker, en afgaande op het algemene gebrek aan geldautomaten, ben ik daar echter nog niet zo zeker van. Het is misschien iets om uit te zoeken tijdens een volgende reis.
In El Zonte wandelde ik over het strand met Aldo, een bescheiden lokale hotelier. Hij had zich na een reis rond de wereld in El Zonte gevestigd om zijn hotel in te richten, een klus waarmee hij duidelijk nog lang niet klaar was. Aldo spreekt vloeiend Engels en heeft een hekel aan banken. Hij heeft zijn hele leven alleen maar met contant geld gewerkt. Hij voelt zich aangetrokken tot de technologie achter bitcoin, maar vreest dat de vastgoedontwikkeling rond El Zonte milieuproblemen met zich mee zal brengen en is bang dat smartphones een gevaar vormen voor de lokale cultuur.
“Voor de invoering van de dollar hadden we het hier beter”, klaagde hij. Zijn verzuchting is een anekdotische bevestiging van een onderzoek dat theoretiseert over de mogelijkheid dat het arme deel van de bevolking onevenredig te lijden heeft gehad van de dollarisering van El Salvador in 2001.17 Toen ik hem erop wees dat zijn achtjarige dochtertje over een paar jaar een smartphone wil, en dat hij dan verbaasd zou zijn over de mogelijkheden van het apparaat, smolt hij vrijwel onmiddellijk. Hij krabbelde wat terug en we vonden elkaar in het midden en stelden vast dat het in het leven altijd gaat om het vinden van de juiste balans.
De schrijver van dit artikel bij de vlag van Bitcoin Beach
Tijdens de autorit naar de luchthaven van San Salvador voor een vermoeiende 4,5 uur durende nachtvlucht naar JFK Airport, dacht ik verder na over evenwicht. In mijn nieuwsfeed las ik een onbevestigd bericht dat bitcoin in 2023 een wettig betaalmiddel wordt in Oekraïne.18Ik herinner me dat het Oekraïense bbp per hoofd van de bevolking bijna gelijk is aan dat van El Salvador ($ 3700 in 2020), maar dat de bevolking achtmaal zo groot is.19 De Oekraïense overheid heeft al plannen bekendgemaakt om bitcoin te mijnen met kernenergie “zodat we de nullast kunnen benutten en de belasting voor transmissiesystemen kunnen verminderen”.20 En afgelopen week liet de Oekraïense president Volodymyr Zelensky weten dat hij in Silicon Valley had gesproken met Apple-CEO Tim Cook over samenwerking op het gebied hyperscale datacenters.21
Voor een land als Oekraïne betekent ‘evenwicht’ het vinden van een middenweg tussen Russische inmenging en onzekere NAVO-steun. ‘Evenwicht’ is het vinden van een stabiele energievraag van een rijke multinational ten behoeve van de basislast, zodat vijf nieuwe kerncentrales kunnen worden gefinancierd.22 Moeten mondiale toezichthouders deze arme landen straffen wanneer zij proberen dit evenwicht te vinden door middel van bitcoin?
Hoe de Oekraïense, Wit-Russische of Tunesische versies van Bitcoin Beach er ook uit gaan zien, wanneer we afgaan op wat er in El Zonte gebeurt, denk ik dat bitcoin hoop blijft geven, en ontwikkelingsmogelijkheden blijft bieden voor enkele van de armste landen ter wereld. Ik denk dat beleggers hier rekening mee zouden moeten houden. Met name ESG-beheerders zouden zich meer moeten richten op maatschappelijke impact. Op het moment dat ik dat blog schrijf, kan de koers van bitcoin zijn gestegen.
Door: Matthew Sigel, Head of Digital Assets Research
2 De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) is een intergouvernementele organisatie die in 1961 is opgericht om economische vooruitgang en wereldhandel te bevorderen.
3 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=SV
4 Interviews met Ramon ‘Chimbera’ Martinez op 11 en 12 september 2021
5 https://www.homeescape.com/vacation-rental/25863000/
6 Interviews met Ramon Martinez en Michael Peterson (https://amycastor.com/2021/06/25/michael-peterson-el-salvador-and-bitcoin-beach/)
7 SimilarWeb, per 11 september 2021 https://www.similarweb.com/apps/top/google/store-rank/sv/finance/top-free/
10Interview met Samson Mow, 2 september 2021.
12 Bloomberg, per 12 september 2021.
12 Bloomberg, per 12 september 2021.
13 WSJ, 10 september 2021 https://www.wsj.com/articles/switzerland-gives-green-light-to-crypto-trading-exchange-11631273969
14 WSJ, april 2018 https://www.wsj.com/articles/switzerland-wants-to-be-the-world-capital-of-cryptocurrency-1524942058?mod=article_inline
16 Interview met de minister van Economische Zaken, 10 september 2021.
17 https://www.jstor.org/stable/4141619?read-now=1&seq=25#page_scan_tab_contents
18 City A.M. – Ukraine set to become next country to make Bitcoin legal tender, 12 september 2021.
19 Wereldbank.
22 https://www.world-nuclear-news.org/Articles/US-Ukrainian-energy-partnership-foresees-five-new
De visies en meningen die hier worden gegeven, zijn die van de auteur(s) en komen niet noodzakelijkerwijs overeen met die van VanEck. De meningen zijn actueel op de datum van publicatie en kunnen worden aangepast op basis van veranderende marktomstandigheden. Bepaalde verklaringen in deze bijdrage kunnen ramingen, voorspellingen en andere op de toekomst gerichte verklaringen zijn die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Wij achten de informatie die afkomstig is van derden, betrouwbaar. Deze informatie is echter niet onafhankelijk gecontroleerd. De nauwkeurigheid en volledigheid ervan kunnen daarom niet worden gegarandeerd.
Belangrijke kennisgeving
Uitsluitend voor informatie- en advertentiedoeleinden.
Deze informatie is afkomstig van VanEck (Europe) GmbH. VanEck (Europe) GmbH is aangesteld als distributeur van VanEck-producten in Europa door VanEck Asset Management B.V., een beheermaatschappij onder Nederlands recht en geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële Markten (AFM). VanEck (Europe) GmbH, met als vestigingsadres Kreuznacher Str. 30, 60486 Frankfurt, Duitsland, is een financiële dienstverlener die onder toezicht staat van BaFin, de Duitse toezichthouder voor de financiële markten. De informatie is uitsluitend bedoeld om beleggers te voorzien van algemene en voorlopige informatie en mag niet worden opgevat als beleggings-, juridisch of fiscaal advies. VanEck (Europe) GmbH en de aan VanEck (Europe) GmbH verbonden en gelieerde bedrijven (samen “VanEck”) wijzen elke aansprakelijkheid van de hand met betrekking tot beslissingen die de belegger op basis van deze informatie neemt ten aanzien van het kopen, verkopen of aanhouden van beleggingen. De visies en meningen die hier worden gegeven, zijn die van de auteur(s) en komen niet noodzakelijkerwijs overeen met die van VanEck. De meningen zijn actueel op de datum van publicatie en kunnen worden aangepast op basis van veranderende marktomstandigheden. Bepaalde verklaringen in deze bijdrage kunnen ramingen, voorspellingen en andere op de toekomst gerichte verklaringen zijn die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Wij achten de informatie die afkomstig is van derden, betrouwbaar. Deze informatie is echter niet onafhankelijk gecontroleerd. De nauwkeurigheid en volledigheid ervan kunnen daarom niet worden gegarandeerd. Alle indices die worden vermeld, zijn maatstaven voor het vergelijken van algemene marktsectoren en rendementen. Het is niet mogelijk om rechtstreeks in een index te beleggen.
Alle rendementsgegevens hebben betrekking op het verleden en bieden geen garantie voor toekomstige resultaten. Beleggen brengt risico’s met zich mee, waaronder mogelijk verlies van de hoofdsom. Lees het prospectus en de essentiële beleggersinformatie voordat u gaat beleggen.
Niets in dit materiaal mag in welke vorm dan ook worden verveelvoudigd en er mag ook niet naar worden verwezen in andere publicaties zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van VanEck.
© VanEck (Europe) GmbH
