Bas Heijink ziet krachtige neerwaartse omkeer

Met een van de grootste neerwaartse bewegingen van dit jaar zakte de AEX door een aantal belangrijke steunniveaus. Hiermee lijkt de top te zijn gezet en werd de stijgende kortetermijntrend afgebroken.

De start van het laatste kwartaal van 2019 zorgt voor aanzienlijke neerwaartse beweging in de aandelenmarkten. Op dinsdag 1 oktober ondernam de AEX nog een poging om de eerdere jaartop bij 586,30 te testen. Hij vormde een intraday-top bij 584,30 waarna een flinke terugval werd ingezet. Tijdens deze terugval brak de AEX op slotbasis door de sinds augustus stijgende bodemlijn. Met deze beweging trad de eerste verzwakking op in het kortetermijnbeeld. Ook vormde de AEX een grote bearish engulfing op de daggrafiek. Eenzelfde toppatroon werd eerder ook in juli gevormd bij de vorming van de jaartop bij 586,30. Gisteren kreeg deze verzwakking een zeer krachtig vervolg met een daling van ongeveer 15 punten tot aan een bodem bij 558. Dit betekent dat de AEX in 2 handelsdagen ongeveer 26 punten is gedaald, een daling van 4,5%. Hiermee is er dus nog geen sprake van een 3^e correctie in 2019, daarvoor moet de AEX minimaal 5% vanaf de gevormde top corrigeren . Met de duidelijke verzwakkingen en de vorming van een toppatroon acht ik de kans wel groot op de 3^e correctie van 2019. In het middellange en langetermijnbeeld is er nu sprake van een dubbele top rond de zone 584 – 586. Deze dubbele top lag daarmee net boven de voormalige toppenzone die sinds begin 2018 in ontwikkeling was bij 574 – 577. Opvallend is dat bij de 584 – 586 tweemaal een bearish engulfing werd gevormd op de daggrafiek en de maand juli (1^e test van deze zone) ook een grote shooting star werd gevormd in de maandgrafiek. Of er deze maand ook een toppatroon wordt gevormd, is nog lang niet te zeggen. Daarvoor duurt de maand oktober nog zeer lang. Wel is de kans zeer groot dat hiermee een zeer belangrijke toppenzone is ontstaan in het middellange en langetermijnbeeld

Grafiek AEX op dagbasis

Voormalige stijgende bodemlijn sinds eind vorig jaar teruggetest
Al deze bewegingen passen nog steeds in het lange topvormingsproces dat al sinds begin 2018 in ontwikkeling is. Vorig jaar vonden enkele zeer forse correcties plaats, zoals de daling vanaf de 577 naar de 472 (eind december). Ondanks een duidelijke draai in het langetermijnbeeld eind vorig jaar, werd het jaar 2019 gestart met een zeer krachtige herstelbeweging. Wel werd in het laatste kwartaal van vorig jaar de sinds begin 2009 stijgende bodemlijn op de logaritmische maandgrafiek gebroken. Dit zorgde voor een duidelijke verzwakking in het langetermijnbeeld en betekende het einde van de bijna 10 jaar durende bullmarkt. Zoals ik dit jaar veelvuldig heb aangegeven, waren de krachtige opwaartse bewegingen van dit jaar naar mijn mening geen start van een nieuwe en duurzame opgaande langetermijntrend. Als we kijken naar de bewegingen sinds eind vorig jaar dan was vanaf de 472-bodem langs de bodem van de 1^e correctie in mei dit jaar een stijgende bodemlijn te zien. Deze bodemlijn werd begin augustus neerwaarts gebroken, wat het einde van de forse opgaande middellangetermijntrend betekende. De opwaartse beweging vanaf de 528,70-bodem in augustus blijkt een normale terugtest te zijn geweest naar deze voormalige stijgende bodemlijn. Daarbij werd uiteindelijk ook een dubbele top in het middellangetermijnbeeld gevormd. Zoals ik in mijn vorige opinies aangaf, leken deze opwaartse bewegingen de laatste perikelen te zijn in het grote topvormingsproces. De eerdere ontwikkeling van een potentieel groot hoofd-schouderpatroon lijkt met de recente stijging naar de juli-top niet meer toepassing te zijn, ondanks dat er nog steeds sprake kan zijn van een complex hoofd-schouderpatroon. Wel blijft het uiteindelijke doel met de vorming van een dubbele top intact. Dit doel ligt rond de 470 zodra de zeer belangrijke steun bij 534,50 neerwaarts wordt gebroken. 

Kortstondige opleving of direct door richting de 534,50?
We zagen eerder deze week al de nodige negatieve divergentie ontstaan in de technische indicatoren. In het middellangetermijnbeeld vormde zowel de RSI als de MACD een lagere top, terwijl de AEX op een haar na zijn jaartop testte. Inmiddels is de RSI al fors teruggevallen en gaf de MACD in de afgelopen dagen een neerwaartse crossing. Er is nog geen sprake van een oversold conditie in de RSI. Ook andere indices gaven duidelijke neerwaartse signalen in de afgelopen dagen. Dit betekent dat de neerwaartse draai breed wordt gedragen in de aandelenmarkten. Hoe nu verder in het kortetermijnbeeld? Met de neerwaartse doorbraak onder de sinds augustus stijgende bodemlijn en de bevestiging onder de meest recente bodem van 567,30 lijkt de top bevestigd te zijn. Uiteindelijk moet de AEX onder de 534,50 terecht komen om een krachtige verdere daling in te zetten en een duidelijke neerwaartse bevestiging te geven in het langeretermijnbeeld. Dit is tevens het eerste koersdoel voor de komende weken. Mijn visie blijft daarbij onveranderd, een neerwaartse doorbraak in het laatste kwartaal van 2019 onder de genoemde 534,50. Ook werden gisteren de eerdere opwaartse gaps van september gesloten en sloot de AEX zelfs onder het 50-daags gemiddelde. De vraag is of er in de komende handelsdagen een beperkte opleving zal plaatsvinden na deze krachtige terugval. Belangrijke weerstanden daarvoor liggen bij 567,30 en 573. Steunpunten in het kortetemijnbeeld zijn verder nog te vinden bij 551 (voormalige horizontale weerstand van augustus) en het afvlakkende 200-daags gemiddelde bij 547. Ondanks de kans op een tijdelijk herstel, blijft de richting neerwaarts gericht en kan in de komende weken de aanval worden ingezet op de belangrijke 534,50- steun. Daaronder lijken de bewegingen van dit hersteljaar ten einde te komen en mag een krachtige verdere voorzetting naar de 470 worden verwacht. 

Technische analyse maakt deel uit van de risicoanalyse van het ING Investment Office

¹ Contra-indicator, zeer negatief sentiment kan beoordeeld worden als positief.
² Technische analyse (TA) is een manier om de koersontwikkeling op financiële markten te voorspellen en is één van de signalen die onze risicobarometer stuurt. Alle signalen (waaronder het TA-signaal) worden onafhankelijk van elkaar bepaald en opgeteld tot één (totaal) risicosignaal. Dit signaal is bepalend voor onze tactische assetallocatie. 

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)