AEX en S&P 500: Voortzetting correctie

De Europese aandelenmarkten starten vandaag het 2e handelskwartaal na een lang paasweekend. Ik verwacht dat de eind januari gestarte correctieve fase in dit kwartaal zal worden vervolgd naar lagere bodems onder de 516.

De Amerikaanse aandelenindices kenden gisteren al hun eerste handelssessie in het nieuwe kwartaal. Daarbij viel vooral de volgende verzwakking in de S&P 500 op onder een langere stijgende bodemlijn en onder zijn 200-daags gemiddelde. De AEX brak, net als veel andere Europese indices, al eerder zijn langere stijgende bodemlijn en zijn 200-daags gemiddelde. Als we kijken naar het eerste kwartaal dan startte deze met een klassieke blow-off fase in de eerste drie weken van januari. Bij een dergelijke fase is er sprake van een zeer steil opgaande kortetermijnbeweging die enkele weken kan duren. De AEX liep toen op vanaf de bodem van 2 januari bij 540,40 naar een jaartop bij 572,80 op 23 januari. Een dag na de vorming van deze jaartop werd de blow-off fase, die de contouren had van een stijgende wig, neerwaarts gebroken onder zijn stijgende kortetermijnbodemlijn bij 569,50. Dit was een eerste verzwakking in het kortetermijnbeeld. Dergelijke klassieke blow-off fases zien we vaak aan het einde van een krachtige langere stijgende trend. Bevestiging voor een trendomkeer trad ruim een week later op toen de sinds februari 2016 stijgende bodemlijn met een neerwaartse gap bij 553 werd gebroken. Dit betekende het einde van de stijgende trend over de afgelopen 2 jaar waarbij de AEX bijna 200 punten was opgelopen (ruim 50%) vanaf de februari 2016 bodem bij 378. Met deze doorbraak was de start van een forsere correctieve fase een feit geworden.

Grafiek AEX-index op dagbasis

Bron: Reuters Metastock XV, 27 maart 2018

Patroon van lagere toppen
Vanaf de jaartop bij 572,80 viel de AEX in een vrije val beweging precies 10% terug naar een bodem bij 516. Hiermee was hij bijna aangekomen bij de bovenkant van mijn eerste doelzone voor deze correctie, de zone 505 – 510. In deze zone liggen de bodems van de 2 kleine zomercorrecties van 2017 maar ook de belangrijke toppenzone uit 2015. Tezamen met de forse oversold conditie in de technische indicatoren was de tijd rijp voor een herstelbeweging. Dit werden uiteindelijk een drietal herstelbewegingen tot op heden. De eerste 2 herstelbewegingen waren qua grootte en vorm bijna gelijk. Tweemaal vond een herstel plaats vanaf de bodemzone 516 – 517 tot aan de lagere toppenzone 539,75 – 540,70. Beiden hadden ook de vorm van een stijgende wig. De meest recente herstelbeweging vond opnieuw plaats vanaf de bodemzone 516 – 517 en kende afgelopen donderdag zijn top tot op heden bij 532,20. Hiermee kwam hij intraday net boven de weerstandszone van 528 – 530, maar testte hij precies de potentiele nieuwe dalende toppenlijn en bleef hij onder het afvlakkende 200-daags gemiddelde. Er zijn verder een tweetal grote topformaties te zien in de AEX. Als eerste een groot hoofd-schoudertoppatroon sinds november vorig jaar met zijn dalende neklijn bij 510. Vanuit dit patroon is (na activatie onder de 510) een koersdoel te berekenen dat bij 450 ligt. Kijken we naar de situatie sinds eind januari dan zien we een dalende driehoek die onder de 516 wordt geactiveerd met een te berekenen koersdoel van ongeveer 460. Voor de komende tijd is het belangrijk (om deze correctieve fase te vervolgen) dat de AEX onder de drievoudige bodemzone van 516 – 517 sluit. Dit verwacht ik overigens wel op korte termijn, waarna als eerste de doelzone van 505 – 510 in zicht komt. Daaronder ligt verder bij 500 nog het 38,2% Fibonacci-retracementniveau van de gehele stijging van de afgelopen 2 jaar (van 378 naar 572,80) en de 2e doelzone bij 475 – 485.

Doorbraak onder zone 516 – 517 blijft realistisch binnenkort
Alle signalen staan op rood voor een verdere daling in de komende tijd. Buiten de genoemde patronen in de AEX-grafiek zelf zagen we in maandgrafiek over de maanden januari en februari ook een grote bearish engulfing. Verder hebben de RSI en de MACD na een beperkt herstel ook weer neerwaartse signalen gegeven. Als laatste zagen we in veel Europese indices al een death cross, deze lijkt in de komende dagen in de AEX ook te worden gegeven. Bij een dergelijk signaal zakt het 50-daags gemiddelde neerwaarts door het 200-daags gemiddelde. De afstand tussen deze gemiddelde is momenteel nog 2,2 indexpunt, waarbij het 50-daags gemiddelde snel verder zakt en een dergelijke crossing dus onvermijdelijk lijkt. Vandaag is de kans aanwezig dat de AEX met een neerwaartse gap gaat openen waardoor de eerste weerstand bij de intraday-bodem van afgelopen donderdag ligt, bij 526,20. Daarboven ligt de nieuwe potentiele toppenlijn (vanaf de jaartop) bij 530,50. Boven de top van afgelopen donderdag van 532,20 ontstaat meer ruimte naar de gemiddelden bij 535,50 en 537,70 tot mogelijk de toppenzone 539,75 – 540,70. Er zijn dus genoeg belangrijke weerstanden in het kortetermijnbeeld te vinden. Pas boven de 540,70 treedt een verbetering op en zal het waarschijnlijk aanzienlijk langer duren voordat de zone 516 – 517 wordt gebroken. Dit verwacht ik echter niet. Ik houd rekening met verdere neerwaartse druk in de komende week waarbij de kans groot is dat deze steunzone binnenkort neerwaarts wordt gebroken. Steunpunten liggen bij 519,50, de zone 516 – 517 en een klein punt bij 512,80. De trend blijft dus neerwaarts gericht en de herstelbewegingen van de afgelopen anderhalve maand hebben enerzijds gezorgd voor de eerste lagere toppenzone en anderzijds voor de vorming van een nieuw groot toppatroon (dalende driehoek). Belangrijk voor de volgende fase in de correctieve beweging is een neerwaarts vervolg onder de zone 516 – 517.

S&P 500: slotkoers onder 200-daags gemiddelde en stijgende bodemlijn
Op de 1e handelsdag van april en daarmee van het 2e kwartaal brak de S&P 500 op slotbasis door zowel zijn langere stijgende bodemlijn evenals door zijn 200-daags gemiddelde. Deze stijgende bodemlijn startte bij de dubbele bodem van begin 2016 rond de 1.800 punten. Dit was destijds de laatste forsere correctie tot de jaartop eind januari bij 2.873 op de borden werd gezet. Na de vorming van deze jaartop in januari vond een vrije val beweging plaats van 12% tot aan de 2.532 in februari, een daling van ongeveer 340 punten in een zeer kort tijdsbestek. In de daaropvolgende periode werd uiteindelijk een lagere top gevormd na een krachtige herstelbeweging bij 2.801. Deze herstelbeweging tot medio maart had verder de vorm van een grote stijgende wig die op 19 maart met een neerwaartse gap werd geactiveerd onder de stijgende bodemlijn. Gisteren werd een intraday-bodem gevormd bij 2.554 waarmee de eerdere bodem van begin februari alweer bijna werd genaderd. Dit betekent dat de 2e forse daling inmiddels een feit is van ongeveer 250 punten vanaf de 2.801 (lagere) top. In de afgelopen 2 jaar zagen we een zeer krachtige opgaande beweging van bijna 1.100 punten vanaf de dubbele bodem bij 1.800. Er vonden ongeveer 5 versteilingen plaats in deze periode zonder correctieve tegenreacties waarbij in januari dit jaar de meest steile en klassieke blow-off beweging plaatsvond. Tezamen met de divergentie in de intermarkt indicatoren, de uitbodeming in de volatiliteitsindex VIX was de kans op een forse tegenreactie groot. Deze tegenreactie kent tot op heden een tweetal forsere correcties waarbij ik verwacht dat deze correctieve fase in de komende tijd zal worden voortgezet. Met de doorbraak onder zowel de 2 jaar durende stijgende bodemlijn evenals het 200-daags gemiddelde is de volgende fase aangebroken. Eerste steun ligt bij de eerdere bodem van dit jaar bij 2.532, maar mijn volgende doelzone ligt bij de 2.330 – 2.400.

Grafiek S&P 500 Index op dagbasis

Bron: Reuters, Metastock XV, 2 april 2018

Visie technische analyse

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)