$650 miljard nieuwe liquiditeit onderweg
De uitbraak van de coronapandemie vorig jaar in het eerste kwartaal kwam onverwachts en zorgde ervoor dat de wereldwijde economie ‘op slot’ ging. Zowel publieke als private sectoren in de gehele wereld werden hierdoor hard getroffen, en de economische impact bleek van enorme omvang. Al gauw besloten centrale banken om in te grijpen om tegengas te bieden tegen deze economische schade.
De Federal Reserve kondigde in maart 2020 talloze maatregelen aan, waaronder het verlagen van de rente naar 0% en een nieuwe ronde van quantative easing. Het op grote schaal opkopen van staatsobligaties om daarmee vertrouwen te herstellen en liquiditeit te verschaffen aan de financiële markten. De genomen maatregelen als antwoord op de gehele crisissituatie zijn talrijk, een geheel overzicht kunt u hier teruglezen.
Een enorme berg aan nieuwe schulden en een enorme hoeveelheid aan nieuw geld zijn de resultaten van deze crisisbestrijding. Hieronder een overzicht van de hoeveelheid geld in omloop (M2) de afgelopen 5 jaar. Uit de grafiek is goed af te lezen dat er sinds vorig jaar een enorme stijging heeft plaatsgevonden.
Behalve de toegenomen geldhoeveelheid zijn ook de schulden gigantisch gestegen. De maatregelen die zijn genomen om de impact van de coronacrisis het hoofd te bieden hebben de schuldniveaus – die al hoog waren – nog hoger gemaakt. Hieronder een overzicht ter illustratie:
Dit alles heeft een enorme impact gehad op de begrotingen van overheden wereldwijd. Schuldniveaus zijn gestegen en begrotingstekorten zijn verder toegenomen. Het is voor het eerst sinds de financiële crisis van 2008 dat de schuldniveaus van landen zo sterk zijn toegenomen. Hieronder een overzicht:
Niet ieder land heeft eenzelfde economie en daarom is een betere maatstaf van deze problematiek de zogeheten “Debt-to-GDP ratio“, oftewel de schuld van een land in vergelijking met het Bruto Binnenlands Product (BBP). Hieronder een overzicht met de nadruk op de Europese landen en de Verenigde Staten.
Het is geen hogere wiskunde dat deze schuldniveaus op enorme hoogtes staan. De gehele coronapandemie heeft de situatie enkel verslechterd.
IMF grijpt in
Nu centrale banken en overheden talloze maatregelen hebben genomen lijkt het er nu op dat het International Monetary Fund (IMF) aan zet is. Het IMF is aan het eind van de Tweede Wereldoorlog opgericht met als doel internationale samenwerking op monetair gebied. Het bestrijden van financiële crises en het helpen van staten met betalingsproblemen door middel van kredietverlening.
Het IMF kan dus worden gezien als een kredietfonds waarbij het leningen verstrekt aan landen die zelf niet (meer) aan krediet kunnen komen op de internationale kapitaalmarkt. Hier staat tegenover dat landen hun beleid veranderen, zoals bezuinigingen doorvoeren of het verplicht afslanken van de nationale overheid. Vaak zijn het ontwikkelingslanden of landen met financiële problemen die bij het IMF aankloppen of zelf worden benaderd. Er valt dan te denken aan Argentinië, maar bijvoorbeeld ook aan Giekenland en Italië.
Afgelopen maand kondigde het IMF aan dat het over zal gaan tot een nieuwe “SDR Allocation” ter grootte van $650 miljard, het grootste bedrag aan nieuwe SDR’s sinds de creatie ervan in 1969. De SDR is relatief onbekend en deze aankondiging is onderbelicht geweest in de media, vandaar dat ik graag uitleg wat de SDR precies is en wat de nieuwe allocatie inhoudt.
Special Drawing Rights – SDR’s
De SDR is gecreëerd als supplementary international reserve asset. Het voornaamste doel is om landen liquiditeit verschaffen. Het dient als extra supplement voor de officiële valutareserves van een land. Zoals het IMF het zelf omschrijft:
The SDR is an international reserve asset, created by the IMF in 1969 to supplement its member countries’ official reserves. The value of the SDR is based on a basket of five currencies—the U.S. dollar, the euro, the Chinese renminbi, the Japanese yen, and the British pound sterling.
Een land (of beter gezegd de centrale bank) houdt bijvoorbeeld dollars, euro’s en andere valuta aan om daarmee betalingen te kunnen verrichten. Ook goud kan worden aangehouden als international reserve asset. De SDR geldt als extra reserve voor landen.
Het is geen valuta, het wordt gebruikt als unit of account voor het IMF; een rekeneenheid. De waarde van de SDR wordt bepaald door een “mandje” van valuta’s: de dollar, de euro, de Japanse yen, de Britse pond en sinds een aantal jaar ook de Chinese renminbi.
De SDR wordt door het IMF aan de lidstaten toegekend. Alleen landen en het IMF kunnen SDR’s aanhouden, particulieren of bedrijven kunnen dat niet.
Hieronder een video waarbij visueel wordt uitgelegd hoe de SDR precies werkt en wat de functie is:
SDR’s worden door het IMF toegekend aan landen. Voor ieder land wordt een bepaalde hoeveelheid SDR’s vastgesteld. De precieze hoeveelheid wordt bepaald door onder meer de grootte van de economie. Neemt de hoeveelheid die een land in bezit heeft toe ontvangt zij daarover rente, neemt de hoeveelheid af dan betaalt zij rente.
De landen ontvangen de SDR’s en kunnen deze onderling verhandelen met andere lidstaten in ruil voor valuta zoals dollars, euro’s of ponden. Heeft een lidstaat liquiditeit nodig, dan kan zij een ander land SDR’s overhandigen en in ruil daarvoor ontvangt men ‘gewone’ valuta.
Mocht e.e.a. toch nog onduidelijk zijn, het IMF heeft een hele pagina over de SDR.
Nieuwe allocatie
Normaal gesproken wordt er om de 5 jaar gekeken of er nieuwe SDR’s moeten worden uitgekeerd of niet. In 2008 werd er vanwege de financiële crisis echter overgegaan tot een speciale uitkering om de problemen die deze crisis met zich meebracht op te kunnen lossen.
Het ging toen om een hoeveelheid van $250 miljard aan nieuwe SDR’s. Hieronder is te zien hoe groot deze nieuwe allocatie relatief gezien was:
(Special Drawing Rights (SDRs) Allocations and Holdings for all members – bron: IMF.org)
Inmiddels is duidelijk dat er een plan onderweg is om over te gaan tot een nieuwe allocatie, dit keer vanwege de coronacrisis. Een persbericht van 23 maart op de website van het IMF leert ons dat het gaat om een allocatie van $650 miljard.
IMF Executive Directors Discuss a New SDR Allocation of US$650 billion to Boost Reserves, Help Global Recovery from COVID-19
March 23, 2021
Een pakket dat ongeveer 2,5x zo groot is als ten tijde van de financiële crisis van 2008. Een enorme hoeveelheid.
“I intend to present by June a formal proposal to the Executive Board to consider a new allocation of US$650 billion, based on an assessment of IMF member countries’ long-term global reserve needs, and consistent with the Articles of Agreement and the IMF’s mandate. IMF staff will develop new measures to enhance transparency and accountability in the use of SDRs while preserving the reserve asset characteristic of the SDR. In parallel, staff would also explore options for members with strong financial positions to reallocate SDRs to support vulnerable and low-income countries.
“If approved, a new allocation of SDRs would add a substantial, direct liquidity boost to countries, without adding to debt burdens. It would also free up badly needed resources for member countries to help fight the pandemic, including to support vaccination programs and other urgent measures. And it would complement the range of tools deployed by the IMF to support our membership in this time of crisis.”
In Juni gaat er een formeel voorstel naar het bestuur van het IMF om de allocatie te verwezenlijken. Het doel is om de liquiditeit een boost te geven zonder de schuldniveaus verder op te krikken.
Without adding to the debt burdens
Nu de schuldniveaus op ongekende hoogtes staan lijkt er nu een omweg te zijn gevonden om toch nog een extra liquiditeits-boost te kunnen geven aan lidstaten. Maar, is dit nu goed of slecht nieuws?
Het Peterson Institute for International Economics schreef eerder een artikel over een mogelijke SDR allocatie. Er worden in het artikel enkele argumenten voor en tegen een nieuwe allocatie genoemd. Via deze link kunt u dit artikel nalezen. In een meer recent artikel wordt door hetzelfde instituut gesteld dat een nieuwe allocatie voordelen meebrengt voor alle landen.
Er zijn ook critici die stellen dat het mogelijk een begin zal zijn van een nieuwe monetaire reset. Willem Middelkoop schreef onlangs een artikel en stelt dat de SDR misschien wel een belangrijk onderdeel zal gaan uitmaken van een toekomstige monetaire reset.
The US now agrees with using the IMF’s balance sheet to boost world liquidity. One side effect of the pandemic is that the IMF’s accounting unit is advancing beyond its status as an arcane currency basket – and could become an essential part of a future monetary reset.
(Bron: https://www.omfif.org/2021/03/sdr-proposals-could-reset-international-monetary-system/)
Conclusie
Centrale banken wereldwijd hebben stevig ingegrepen als response op de coronapandemie. Overheden hebben talloze stimulusdeals uitgevaardigd, waaronder het pakket van Joe Biden ter grootte van $1.9 trillion. Ook de Europese Unie kwam met een soortgelijke deal ter ondersteuning van de economie.
Nu is het IMF aan zet en gaat over tot een nieuwe liquiditeitsboost. Een nieuwe allocatie van SDR’s zit eraan te komen, met een hoeveelheid die ruim hoger ligt dan ten tijde van de financiële crisis van 2008.
De implicaties van de nieuwe allocatie zal nog moeten blijken. Voorstanders stellen dat het lidstaten enorm zal gaan helpen, critici denken dat de SDR mogelijk een rol zal gaan spelen bij een toekomstige monetaire reset. We zullen moeten wachten wie gelijk heeft, maar hopelijk is de werking van de SDR in ieder geval duidelijk geworden.
