Topolie

Grondstoffen versus aandelen

Van de economische berichten die ons bereiken is het ene nog slechter dan het andere, deskundigen schatten in hun rapporten het einde van de crisis steeds later in en de beurzen zakken wereldwijd langzaam in het moeras. Is er dan helemaal niets meer om vrolijk van te worden? Toch wel: de grondstoffen bieden kansen. Eerder sprak ik al over zilver en olie . Op de laatste zal ik nu iets dieper ingaan.




Vraag en aanbod

Onze maatschappij is verknocht aan olie en deze afhankelijkheid wordt door het toenemend gebruik van brandstoffen en plastics steeds groter. Het aanbod staat echter onder druk doordat gemakkelijk te winnen olie steeds schaarser wordt en er bovendien steeds minder nieuwe velden gevonden worden. Langzaam begint men zich te doordringen van het feit dat de grenzen van de wereldolievoorraad wel eens in zicht kunnen zijn. Dat deze voorraad niet oneindig groot is, weet iedereen; maar juist de mogelijke nabijheid van de schaarste en de mogelijke moeilijkheden met het behalen van de productiedoelen maken dat het probleem niet meer ‘zo ver van ons bed’ lijkt te zijn. Hier duikt dan ook de term op die de oliebehoeftige wereld liever niet hoort: ‘peak oil’. 




Piekolie

Aan piekolie ligt de (plausibele) gedachte ten grondslag dat de olieproductie zich door een soort bergparabool zou laten beschrijven. Dit impliceert derhalve ook een maximum, een piek, op een bepaald tijdstip. Na het behalen van deze piek in de productie zal deze enkel nog afnemen, ondanks maximale inspanningen. Dit is natuurlijk geen rare gedachte. Het lijkt plausibeler te veronderstellen dat er ooit een productiepiek zal zijn, dan dat deze immer op zal lopen of gelijk zal blijven. Belangrijker lijkt de vraag wanneer we deze piek kunnen verwachten. De meningen hierover lopen nogal uiteen. Zij die de piekoliegedachte in Nederland op de kaart hebben gezet en een aanzienlijke autoriteit op dit gebied vormen, Koppelaar en Middelkoop, doen hier echter duidelijke uitspraken over. In hun boek ‘De permanente oliecrisis’ (1) beargumenteren zij dat de oliepiek niet ver van ons af ligt en we hem mogelijk al hebben bereikt. Dit zou het probleem van de olieschaarste derhalve urgent maken, terwijl er nog nauwelijks over gesproken wordt.
Het is daarom des te opvallender dat juist onze kroonprins onlangs deze beladen term in de mond nam.(2) Dit lijkt erop te duiden dat de urgentie van het probleem langzaam begint door te dringen. Ook de IEA (3) en de topman van het Franse Total (4) gaven onlangs aan een nijpend tekort aan olie aan te zien komen.

De permanente oliecrisis

In het boek ‘De permanente oliecrisis’ wordt op een heldere en toegankelijke manier de olieproblematiek beschreven. Middelkoop en Koppelaar geven in hun boek onder andere aan dat de productiepiek voor conventionele olie al in veel landen is bereikt.(5) Ook stellen zij dat veel voorraden veel te rooskleurig worden ingeschat(6) en dat onconventionele, moeilijker te winnen olie geen serieus alternatief is om de productieafname mee te compenseren.(7) Het tekort lijkt derhalve onafwendbaar. Dat deze schaarste tot hoge olieprijzen gaat leiden, is volgens hen dan ook vanzelfsprekend. Naast op de marktproblematiek, gaan zij ook nog in op de vraag of de wereld zich niet minder afhankelijk kan maken van fossiele brandstoffen. Alternatieve energiebronnen kunnen volgens hen de fossiele brandstoffen voorlopig nog niet vervangen; de wereld zal olie nodig hebben om in haar energiebehoefte te blijven voorzien.(8) De vraag lijkt derhalve gegarandeerd en in de toekomst lijkt een hoge olieprijs haast onafwendbaar. Dit is voor beleggers natuurlijk interessant. De belangrijkste vraag lijkt te zijn wanneer dit probleem de koersen zal doen laten oplopen.




Tegengeluiden

Natuurlijk zijn er ook andere geluiden. Zo gaat ons eigen CBP uit van een olieprijs van 44 dollar voor het komende jaar.(9) Al is dit nog ruim boven de huidige koers (light Crude: 35 dollar), van de piekoliegedachte valt hier niets te bespeuren. Daarnaast valt er in de ‘altijd gelijkhebbende markt’ ook bitter weinig van deze gedachte terug te vinden; de oliekoers is immers met 80% gedaald de afgelopen maanden en deze daling zou niet hebben plaatsgehad wanneer iedereen het over deze aanstaande piekmarkt eens was.
Ook de verslechtering van de economie heeft een negatieve invloed op de vraag naar olie en drukt momenteel de prijs. De vraag is in hoeverre dit inmiddels al is ingeprijsd. Natuurlijk valt niet uit te sluiten dat de olie nog verder zal dalen en dat we koersen onder de dertig dollar gaan zien. Het opwaarts potentieel is echter aanzienlijk groter dan het neerwaartse.

Aantrekken vraag

Bij het verbeteren van de economie zal de vraag naar olie snel aantrekken. De economische stagnatie heeft echter belangrijke investeringen in de olie-industrie uitgesteld waardoor de productievolumes nog meer onder druk komen. Het verschil tussen vraag en aanbod zal derhalve sneller voor problemen gaan zorgen. Er zijn al enkele indicaties van een voorzichtig op gang komen van de economische activiteit. Zo vielen de detailhandelsverkopen iets hoger uit dan  verwacht (10) en was ook de omzet van supermarkten weer iets gestegen.(11) Of dit de eerste tekenen van een duurzaam herstel zijn, durf ik niet te zeggen, maar het is goed om in deze tijden van slecht nieuws de ogen niet te sluiten voor de positieve berichten. 




Mogelijkheden

Deze positieve berichten kunnen een houvast bieden bij het timen van deze beweging, hetgeen de moeilijkste opgave lijkt om te kunnen profiteren van deze aanstaande oliebeweging. Het aantrekken van de economie en een herstel op de beurzen zal men bovendien weer wat opener maken voor mogelijkheden; de blik wordt dan immers weer naar boven gericht. Het doordringen van de piekoliegedachte kan dan snel gaan, met dito koersbeweging tot gevolg. Voor beleggers met een visie voor de langere termijn is timen minder belangrijk. Voor de groep van deze beleggers die gelooft in de piekolietheorie zijn dit sowieso gouden tijden om in te stappen, of de olie nu op 20, 30 of 40 dollar staat. In hun scenario’s ligt een veelvoud van deze koersen in het verschiet. Op naar nieuwe oliepieken!

Haas

1)    Middelkoop, W. en Koppelaar, R., De permanente oliecrisis: Waarom benzine, gas en voedsel steeds duurder worden , Amsterdam, 2008.
2)    http://www.rtl.nl/(/financien/rtlz/home/)/components/financien/rtlz/2009/weken_2009/04/0120_1550_willem_alexander_waarschuwt_voor_peak_oil.xml , bekeken tussen 19-1-2009 en 17-2-2009.
3)    https://www.deaandeelhouder.nl/news/2009/2/17/toenemend_gebrek_aan_olie_voorzien/ , bekeken op 17-2-2009.
4)    http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/3268268/__IEA__tekort_aan_olie_dreigt_vanaf_volgend_jaar__.html, bekeken op 16-2-2009.
5)    Middelkoop, W. en Koppelaar, R., De permanente oliecrisis: Waarom benzine, gas en voedsel steeds duurder worden , Amsterdam, 2008, p. 69.
6)    Ibidem , pp. 67-68.
7)    Ibidem , pp. 75, 85-96.
8)    Ibidem , pp. 105-160.
9)    https://www.deaandeelhouder.nl/news/2009/2/17/cpb_komt_met_prognoses_voor_2010/ , bekeken op 17-2-2009.
10)    http://www.marketoracle.co.uk/Article8861.html , bekeken op 17-2-2009.
11)    https://www.deaandeelhouder.nl/news/2009/2/12/omzet_amerikaanse_detailhandel_gestegen/ , bekeken op 17-2-2009.
12)    https://www.deaandeelhouder.nl/news/2009/2/12/omzet_supers_ook_in_februari_hoger/ , bekeken op 17-2-2009.