‘’Greed is Good’’ – Hoe hebzucht bijdroeg aan de crisis van 2020
‘’Greed is good’’ sprak Gordon Gekko in de Wallstreet films. Als u de films gezien heeft herinnert u zich wellicht de speech zijn toen hij het over hebzucht had. ‘’ Hebzucht is bij gebrek aan een beter woord goed’’, zei hij. Maar is hebzucht nog steeds goed nu we in deze financiële puinhoop zitten?
Hebzucht komt voor in veel vormen. Hebzucht naar wat mensen ertoe aanzet om te werken, zodat zij de dingen kunnen kopen die zij zo graag willen hebben. Hebzucht is ook wat enkele politici ertoe aanzet om financiële posities snel te verkopen wanneer ze horen dat er een pandemie aankomt, nog voordat zij het volk hiervan op de hoogte stellen, om vervolgens het probleem te bagatelliseren. Om deze reden wil ik het hebben over hebzucht. Specifiek gezegd: hoe heeft hebzucht een rol gespeeld in deze financiële puinhoop van 2020?
Zoals gezegd kent hebzucht vele vormen. Mensen verweten banken van hebzucht tijdens van de kredietcrisis, omdat banken veel risicovolle leningen verstrekten aan mensen die het eigenlijk niet konden betalen. Banken namen hiermee de gok om nog meer winst te genereren. Banken hebben inderdaad slechte beslissingen genomen, gebaseerd op hebzucht, maar banken waren niet de enigen. Zij konden dit alleen doen omdat andere mensen hebzuchtig waren. Er waren mensen die huizen kochten zonder aanbetaling, terwijl zij geen spaargeld en geen investeringen hadden. Op deze manier leken deze mensen voor de buitenwereld succesvol, is dat niet hebzuchtig? Ook waren er mensen die woonden in huizen ter waarde van (bijvoorbeeld) 300.000 euro, die gehoord hadden over de mogelijkheid tot een herfinanciering. Om deze reden namen zij contact op met hypotheekverstrekkers en vroegen om 350.000 euro via deze herfinanciering. Dit verschil werd vervolgens gebruikt voor de aanschaf van een mooiere auto. Is dit niet hebzuchtig? En wie neemt hier nu de gok?
Niemand ziet dergelijke hebzucht op het moment als een probleem. Hebzucht wordt pas een probleem als het ‘’pijn begint te doen’’. In 2005, toen iemand die 50.000 euro per jaar verdiende, dat prachtige huis kocht en naar zijn werk reed in zijn gloednieuwe auto, dacht niemand dat hij hebzuchtig was. Zijn makelaar was er zelfs dol op, zijn hypotheekadviseur ook, zijn bank ook. Zelfs zijn autodealer was er dol op. Hij leefde zijn droom. Hij deed niets verkeerds en zijn leven was als een sprookje. Pas toen het sprookje in 2008 barstjes begon te vertonen, begonnen mensen zich zorgen te maken over de genomen risico’s.
Hebzucht zet mensen aan om hun dromen en doelen na te jagen. In dat stadium wordt het ‘’passie’’ genoemd, het wordt zelfs aangemoedigd. Dus wat kenmerkt hebzucht als u hebzuchtig bent door op die manier hard(er) te werken, zodat u uw droomauto of uw droomhuis kunt betalen? De banken maken door deze hebzucht (het aangaan van risicovolle leningen) ook meer winst.
Hebzucht is prima, totdat het wordt misbruikt. Zoals altijd kan ‘’te veel van het goede slecht zijn’’. Zonder enige hebzucht zouden er geen mensen bestaan die hard werken, bijvoorbeeld bij Apple, om uw iPhone te ontwikkelen. Hebzucht is hierin de motor voor economische groei. Maar als men verblind wordt door hebzucht, en hebzucht begint te misbruiken, dan zal dat leiden tot het nemen van risicovolle beslissingen. Hoewel dat op zichzelf al erg is, wordt het nog erger als u ziet dat dezelfde soort hebzucht door de geschiedenis heen steeds weer wordt herhaald, en vaak de basis is voor een crisis.
Op school leren we over hoe de geschiedenis zich herhaalt. Als we boeken hebben waarin de geschiedenis wordt uitgelegd, dan maken we toch niet steeds dezelfde fouten? Nou, inmiddels nadert de zomer van 2020, en de geschiedenis herhaalt zich opnieuw. De afgelopen jaren heeft hebzucht luchtvaartmaatschappijen ertoe aangezet om bijna al hun geld uit te geven aan de terugkoop van aandelen (US Airlines heeft bijvoorbeeld 96% van hun cashflow aan de terugkoop van aandelen besteed), waardoor de prijs van de aandelen zou stijgen, wat ertoe leidt dat de aandeelhouders zich rijker voelen.
Er zijn zelfs een aantal vliegtuigmaatschappijen, zoals American Airlines, die niet alleen al hun geld aan de terugkoop van aandelen uitgaven, maar ook leningen zijn aangegaan om op die manier extra geld te hebben om aandelen terug te kopen. En nu moet de overheid hun redden. Luchtvaartmaatschappijen hebben ongeveer 45 miljard dollar uitgegeven aan het terugkopen van aandelen, en nu hebben zij z’n 50 miljard dollar nodig om gered te worden, aangezien zij zelf geen geld over hebben voor noodsituaties als deze. Was het met de wetenschap van nu niet beter geweest om buffers aan te leggen?
Overmatige hebzucht zag u in 2019, toen de Europese Centrale Bank (ECB) de rente keer op keer verlaagde. Verteld werd dat we in ‘’de sterkste economie’’ ooit leefden. Over het algemeen daalt de rente als we in een vertragende economie of een recessie zitten. Als de rente wordt verlaagd is het gemakkelijker voor mensen om te gaan winkelen. Ook wordt het goedkoper voor bedrijven om geld te lenen en te investeren in hun bedrijf. Het verlagen van de rente is dus een manier om de economie te stimuleren. Nu vraagt u zich misschien af: als we in 2019 in zo’n sterke economie zaten, waarom werd de rente dan niet verhoogd, maar verlaagd door de centrale banken? Eén woord: hebzucht.
Veel mensen liepen al op hun tenen, die konden het zich niet veroorloven meer geld uit te geven, aangezien ze al veel schulden hadden. Het was ook moeilijk voor bedrijven om meer geld te lenen, omdat ze al een recordbedrag aan bedrijfsschuld hadden. Als mensen en bedrijven al op hun tenen lopen, hoe kunnen zij dan worden aangemoedigd om meer geld te lenen en meer geld uit te geven? Simpel: maak het gewoon gemakkelijker om meer schulden aan te gaan. Het leek destijds geen probleem. Mensen vinden het niet erg om meer schulden te hebben, aangezien de rente laag is en het dus goedkoop is. Zolang er aan de rente kan worden voldaan is er niks aan de hand. Bedrijven kunnen ook meer geld lenen tegen minder rente. Deze hebzucht kan ons nu nekken, aangezien de ECB weinig bewegingsruimte meer heeft om de economie te stimuleren toen deze coronacrisis een aantal maanden geleden begon. De crisis zet door. Nu rest de vraag: kan iedereen wel voldoen aan zijn financiële verplichtingen?
Gedurende de kredietcrisis kon de ECB de rente verlagen van 4,25% in 2007 naar 0% in 2008. In 2020 kan deze rente nauwelijks worden verlaagd, aangezien deze al op 0% zit. De economie werd al gestimuleerd terwijl deze in een groeifase zat. Overmatige hebzucht is wat een kleine groep invloedrijke mensen ertoe aanzet om miljarden euro’s te printen om bedrijven te redden vanwege hun hebzucht. De overheid moet niet alleen betalen voor deze ‘’reddingsoperaties’’ met belastinggeld, maar elke keer dat er meer geld wordt geprint daalt de waarde van elke euro die u heeft, net zoals de waarde van elke euro die u verdient. Om deze reden stijgen ook de prijzen om u heen: uw reizen, uw auto en uw huur.
Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt en het zal ook zeker niet de laatste keer zijn. Hebzucht is prima, mits het beperkt blijft. Maar wanneer hebzucht wordt misbruikt dan kan hebzucht vijandelijk zijn. Wanneer hebzucht het overneemt verdwijnt realisme en oog voor risico. Ik zal u laten zien wat ik hiermee bedoel. Als u eind jaren negentig een bedrijf startte en de woorden ‘‘ dot com ’’ gebruikte, was uw bedrijf vrijwel gegarandeerd miljoenen ‘’waard’’. Mensen raakten erg opgewonden en wilden deze kans om snel rijk te worden niet missen, dus begonnen zij blindelings te investeren in deze dotcom-bedrijven, ook al hadden zij geen idee wat deze bedrijven deden. Vervolgens spatte deze droom uiteen. Mensen die hebzuchtig werden verloren bijna al hun geld.
Halverwege het eerste decennium van deze eeuw hoorde u iedereen zeggen dat onroerend goed dé manier was om rijk te worden: de overheid zei het, uw bank zei het, zelfs postbodes zeiden het. Mensen leenden zoveel mogelijk geld om onroerend goed te kopen, zelfs als ze geen idee hadden hoe de onroerend goed markt werkt. Toen ook deze droom uiteenspatte bleven de mensen die in deze hebzucht vielen achter met een hele hoop schulden.
In 2017 was bitcoin de manier om rijk te worden. ‘’Als je ook maar één bitcoin in bezit hebt voor een paar maanden, werd je gegarandeerd rijk’’ was het verhaal. Vervolgens investeerde de massa in bitcoin, zelfs als zij geen idee hadden hoe cryptocurrency en de blockchaintechnologie nou eigenlijk werkte. Raadt eens wat er gebeurde: zo snel als de euforie kwam, verdween deze weer. Mensen die hebzuchtig werden verloren veel geld. Hebzucht komt voor de val: bitcoin verloor ruim 70% van zijn waarde in een korte tijd.
In elk van deze scenario’s gebeurden twee dingen: ten eerste was er sprake van buitensporige hebzucht, ten tweede konden mensen die geduldig bleven en niet verzandt raakte in deze hebzucht beleggingen maken tegen enorme kortingen. Laten we het nu hebben over de realiteit. We hebben (helaas) geen controle over wat andere mensen doen. U kunt banken niet vertellen dat zij moeten stoppen met het verstrekken van risicovolle leningen aan mensen die het niet kunnen betalen, en u kunt mensen niet vertellen dat zij niet meer hebzuchtig moeten zijn en geen schulden moeten aangaan die zij niet kunnen betalen. Maar wel kunt u bepalen wat u zelf doet.
Vanwege zijn genomen risico’s, welke voortvloeiden uit hebzucht, ging Gordon Gekko uiteindelijk ook ten onder. Daarom is het belangrijk om u niet teveel te laten leiden door hebzucht, maar om u vast te houden aan uw plan.
