‘Evening star’

Een test van de dalende toppenlijn tesamen met een driedaags toppatroon, lijken ervoor te zorgen dat opnieuw een lagere top is gevormd in de AEX. De neerwaartse druk kan in de komende dagen verder toenemen.

Driedaags toppatroon afgerond
Maandag was er nog geen sprake van een toppatroon in de AEX. Met de vorming van de forse neerwaartse candlestick van gisteren werd uiteindelijk toch een toppatroon afgerond. Dit driedaagse patroon staat bekend als een zogenoemde ‘evening star’. De eerste dag (vrijdag) wordt een forse opwaartse candlestick gevormd waarna op de twee dag (maandag) een candlestick met een kleine body op de borden wordt gezet. Hierbij is het belangrijk dat de body van dag 2 boven de body van dag 1 ligt. De candle van deze 2e handelsdag staat ook wel bekend als een ster. Op de laatste dag vindt de afronding plaats van dit patroon met een forse neerwaartse beweging. De ster van de 2e dag staat relatief los van de body’s van de andere dagen en op de 3e dag moet minimaal het grootste deel van de forse opwaartse (dag 1) candlestick ongedaan worden gemaakt. Aan al deze voorwaarden is voldaan waardoor het driedaagse toppatroon gisteren werd afgerond. Buiten dit toppatroon werd in de afgelopen dagen ook een belangrijke weerstand getest. Deze weerstand bestaat enerzijds uit de dalende toppenlijn vanaf de jaartop bij 537,80 langs de lagere top bij 528,50 en anderzijds uit het dalende 50-daags gemiddelde. Deze twee weerstanden noteren al een week op bijna precies hetzelfde niveau. De kans dat hiermee opnieuw een lagere top is gevormd, acht ik realistisch.

Grafiek AEX-index op dagbasis

Dalende kortetermijntoppenlijn vandaag bij 522
Bij een neerwaarts gerichte visie voor de komende periode moeten we alert blijven op verbeteringen in de markt. Ik gaf de afgelopen week al aan dat een eerste verbetering in het technische kortetermijnbeeld van de AEX zou optreden zodra zowel de genoemde dalende toppenlijn (langs de toppen van 537,80 en 528,50) wordt gebreken evenals het dalende 50-daags gemiddelde. Deze weerstanden liggen momenteel op een gelijk niveau, te weten bij 522. Een structureel en meerdaags slot hierboven zou voor een meer zijwaartse markt zorgen voor de komende tijd. Het zal in dat scenario aanzienlijk langer duren voordat de bodem bij 506,20 wordt gebroken en mijn doelen van ruim onder de 500-puntengrens worden opgezocht. Uiteindelijk verwacht ik dat deze 1e correctie van 2017 moet zorgen voor een belangrijke en hogere middellangetermijnbodem. De laatste middellangetermijnbodem (4e langs de sinds februari 2016 stijgende bodemlijn) werd in december bij 445,65 op de borden gezet. Dit was destijds het startpunt van een ruim 6 maanden durende stijgende trend zonder (mini-) correcties tot aan de 537,80.

Afronding en terugtest van toppatroon
De herstelbeweging van de afgelopen week lijkt nog steeds op een klassieke terugtest naar de neklijn van een hoofd-schouderpatroon. Een maand geleden werd dit patroon geactiveerd met de beweging onder de 519 – 520. Dit was een veelvoorkomend toppatroon bij een klassiek topvormingsproces. Eerder al werden belangrijke correctiesignalen gegeven met de doorbraak onder de sinds januari stijgende bodemlijn en de vorming van candlestick-toppatronen in alle tijdstermijnen. Een belangrijk signaal daarbij was de shooting star in mei en de bearish engulfing in juni op de maandgrafiek. We zien dit soort patronen op de maandgrafiek vooral bij belangrijke toppen in de markt. Bij de jaartop werd verder ook op de week- en daggrafiek een bearish engulfing patroon gevormd. Ondanks dat de langere trends nog steeds zeer krachtig en opwaarts gericht zijn, is het normaal en gezond dat een correctie plaatsvindt voor de vorming van een hogere bodem. Het is in deze sinds 2009 gestarte bullmarkt nog niet eerder voorgekomen dat er een periode van ruim 6 maanden te zien was zonder correctieve tegenreacties.

Hoe nu verder?
Als we kijken naar de situatie sinds maart dit jaar dan zien we een nog groter hoofd-schoudertoppatroon met de neklijn bij 506,20. De huidige opleving kan daarbij ook gezien worden als ontwikkeling van de 2e en laatste schouder van dit patroon. Het is echter wel belangrijk dat de AEX in de komende paar weken de neklijn neerwaarts doorbreekt om dit patroon te activeren. Zolang dat niet gebeurt, blijft dit slechts een potentieel toppatroon. De eerste schouder kende een top bij 521,50 en de huidige schouder heeft tot op heden een top bij 523,30. Deze laatste top betekende tevens een kortstondige intraday-overshoot van de vanaf de jaartop dalende toppenlijn. Hoe nu verder? Er is een driedaags toppatroon gevormd en de dalende toppenlijn is met succes getest. Een beweging boven de 522 zorgt voor verbetering zodra er sprake is van een meerdaags slot hierboven. Boven de 523,30 wordt de evening star ook opgeheven. Dit zou een meer zijwaartse markt opstarten waarbij de volgende weerstanden zijn te vinden bij eerdere lagere toppen van 524,20, 528,50 en 531,60. Ik ga er vanuit dat de neerwaartse weg wordt vervolgd in de komende weken. Eerste steunpunten zijn nu te vinden bij 515,30 en 513,70. De laatste steun tot aan de neklijn bij 506,20 is bij het laatste deel van de nog openstaande gap tussen 509,90 en 510,35 te vinden. Voor de komende dagen eerst maar eens bezien of het topvormingsproces van de afgelopen dagen meer gestalte zal krijgen.

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)