BERNARDS WEEKLY – Rente: Een lange lage trendgolf

Net als stralings- of radiogolven, die variëren in lengte, zoals de korte-golf radio of hoogfrequente UV-stralen, zijn er in de financiële wereld ook korte en lange golven. Een bekende is bijvoorbeeld de Kondratieff-Golf, die er vanuit gaat dat in de economie zich in tijdsvakken van 50 jaar een economische innovatiecyclus voldoet.

Op kortere termijn kennen we natuurlijk de conjunctuurgolf, die zich tussen de 4 en 8 jaar afspeelt en op nog kortere termijn de investeringsgolven, in bijvoorbeeld vastgoed of infrastructuur. Ook geldstromen die de waarde van een aandeel of hele aandelenmarkten bepalen, bestaan uit verschillende golven. Geld stroomt over de wereld op zoek naar de beste ‘deal’ of veiligheid. Hoge P/E-waarden staan voor hoge golven en lage P/E-waarden voor lage golven. De kans dat een golf hoger wordt als hij al erg hoog is, is klein. ‘Mean reversion’, het terugbewegen naar het langjarige gemiddelde is vrijwel altijd een feit, net als dat een hoge golf weer in zal zakken.

Toch beweegt zo’n golf niet zo mooi als een golf op zee. Tijd is een factor die een onvoorspelbare variabele is en daarmee een golf langer of korter kan maken. Gedurende die tijd kan er ook een nieuwe impuls komen (zoals een stijging van de beurskoersen op een verwachte winststijging) zodat een P/E-waarde niet inzakt. Een langdurig lage rente kan ook zorgen voor een langduriger, hoger dan verwachte P/E-golf.

Momenteel gebeuren er op het rentevlak interessante dingen. De Fed heeft aangegeven dat zij het QE-programma, dat 8 jaar geleden is ingezet, langzaam gaat afbouwen. Dit geeft opwaartse druk op de langere rente. Ook gaat de Fed nog een of meerdere keren de korte rente verhogen. Meestal is dit gerelateerd aan de inflatie, maar daar is nog steeds beperkt sprake van. Je zou kunnen verwachten dat de USD daarom weer sterker zou worden, als de rente over een breed front hoger wordt en de Fed USD’s uit de markt haalt. Toch gebeurt dit niet. Op korte termijn heeft het namelijk geen invloed. Het afbouwen van QE, die ook in Europa langzaamaan aangekondigd wordt, is een lange trage golf. De centrale banken willen niet dat het afbouwen van QE een schokgolf geeft. Dat is tot nu toe aardig gelukt.

Het is dan ook vooral de korte rente die is gestegen in de VS (zie onder), als gevolg van het verhogen door de FED. De lange 10-jaars rente is lager dan in 2014 en zelfs lager dan begin dit jaar.  De vraag is of het afbouwen van QE echt tot een structureel hogere rente zal leiden. Dat de druk toeneemt is evident, maar of we echt een trendbreuk gaan zien (een golf omhoog), vraag ik me ten zeerste af. Mede omdat de economie in de VS niet overkookt en de inflatie hardnekkig laag blijft. Toch heeft dit zeer grote gevolgen voor de prijzen van vastgoed en aandelen wereldwijd. Voorlopig ga ik ervan uit dat de rente laag blijft en dat de positieve (langer dan menigeen verwachtte) conjunctuurgolf tot wederom stijgende winsten leidt. Niet omdat ik optimist ben, maar een realist.

Goed weekend!

Bernard

Week  38

Knot: reden voor steunaankopen ECB verdwenen

De economische situatie in het eurogebied is de laatste tijd zo sterk verbeterd, dat de rechtvaardiging achter het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB) eigenlijk is verdwenen. Dat heeft president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) gezegd tijdens een toespraak in Brussel. De ECB begon in 2015 met het opkopen van schuldpapier. Op die manier werd ruimte gecreëerd voor meer investeringen door het bedrijfsleven en hogere bestedingen door consumenten. Dat moest de zeer lage inflatie een impuls geven en voorkomen dat het eurogebied in een neerwaartse prijsspiraal terecht zou komen. Inmiddels zijn de financiële markten tot rust gekomen en zijn de economische vooruitzichten flink opgeklaard. Het risico van deflatie is er niet meer. ,,Zodoende is de belangrijkste rechtvaardiging van schuldaankopen door de centrale bank verdwenen”, aldus Knot.

Schadelijke bijwerkingen

De baas van DNB geldt al langer als een criticus van het ruime rente- en opkoopbeleid van de ECB en waarschuwde al eerder voor schadelijke bijwerkingen op de economie, zoals de lage rente op leningen en spaargeld. Als het opkoopprogramma eind dit jaar afloopt, moet wat hem betreft snel koers worden gezet richting een normaler monetair beleid. Dat de ECB daarbij een aantal hordes te nemen heeft, valt volgens Knot niet te ontkennen. ,,Maar ik zie geen reden daar al te dramatisch over te doen”, zei hij. Ook in de afbouwfase blijft het ECB-beleid de economie ondersteunen. En de recente waardestijging van de euro, die door sommigen gezien wordt als een nieuw risico voor de prijsstabiliteit, kan volgens Knot ook beschouwd worden als een teken van vertrouwen in de kracht en stabiliteit van de eurozone.

Consumentenvertrouwen eurozone verder omhoog

Het consumentenvertrouwen in de eurozone is in september verder verbeterd. Dat meldde de Europese Commissie op basis van een voorlopig cijfer. De graadmeter waarmee de commissie het vertrouwen meet, ging van min 1,5 in augustus naar min 1,2 deze maand. Economen rekenden in doorsnee op een stand van min 1,5.

Vertrouwen Duitse beleggers in de lift

Het vertrouwen van Duitse beleggers en analisten in de economie is in september gestegen ten opzichte van een maand eerder. Dat maakte onderzoeksinstituut ZEW bekend. De ZEW-index, die het vertrouwen in de komende drie tot zes maanden weerspiegelt, kwam uit op een stand van 17, tegen 10 een maand eerder. Economen rekenden gemiddeld op een stijging tot 12.

Het is voor het eerst in vier maanden dat het vertrouwen van beleggers in de grootste economie van Europa weer toeneemt. De zorgen over de sterke euro lijken weer wat weg te ebben, aldus het ZEW. Verder wordt het sentiment gesteund door de solide economische groei in Duitsland en elders in Europa.

Groei bedrijvigheid economie VS zwakt af

De economische bedrijvigheid in de Verenigde Staten is in september minder sterk gegroeid dan een maand eerder. Dat meldde onderzoeksbureau Markit. De samengestelde inkoopmanagersindex, die de bedrijvigheid van zowel de industrie als de dienstensector weergeeft ging van 55,3 vorige maand naar 54,6. De graadmeter wijst bij een stand hoger dan 50 op groei.

Federal Reserve laat rente onveranderd

Het belangrijkste rentetarief in de Verenigde Staten blijft onveranderd. Dat maakte de Federal Reserve, de Amerikaanse koepel van centrale banken, bekend na afloop van zijn tweedaagse beleidsvergadering.

De rente wordt gehandhaafd op 1 tot 1,25 procent. Het besluit was algemeen verwacht op de financiële markten. In juni krikte de centrale bank de rente nog op. De Fed hield vast aan zijn verwachting dat de rente in 2017 nog één keer verhoogd zal worden, waarschijnlijk in december.

Afbouw Fed balans

De Fed stelde verder dat in oktober zal worden begonnen met het afbouwen van zijn omvangrijke balans van circa 4500 miljard dollar die werd opgebouwd door het opkoopbeleid. Daarbij kocht de Fed in de nasleep van de financiële crisis staatsobligaties en hypotheekgerelateerde leningen op om zo de economie te stimuleren.

Arbeidsmarkt

Volgens de Fed was het besluit om de rente te handhaven en volgende maand te starten met de afbouw van de balans unaniem binnen het beleidsbepalende comité van de centrale bank. De Fed herhaalde zijn verwachting dat de rente geleidelijk zal worden verhoogd, met waarschijnlijk drie rentestappen volgend jaar.

In een verklaring bij het rentebesluit verklaarde de Fed dat de Amerikaanse arbeidsmarkt blijft aantrekken en dat de economische activiteit dit jaar bescheiden toeneemt. De schade door de zware orkanen Harvey en Irma zal een tijdelijk effect hebben op de economie, maar naar verwachting geen grote impact hebben op de langere termijn.

Prognoses

Verder kwam de Fed ook met nieuwe prognoses voor de economische groei en inflatie. De Amerikaanse economie zal dit jaar met 2,4 procent groeien, terwijl eerder op 2,2 procent werd gerekend. Er wordt voor dit jaar een inflatie voorspeld van 1,5 procent, van een eerder verwachte 1,7 procent. De Fed mikt op een inflatie van circa 2 procent. Naar verwachting van de Fed zal in 2019 die inflatiedoelstelling bereikt worden.

Fed-voorzitter Janet Yellen zei een toelichting op het rentebesluit dat een geleidelijke verhoging van de rente nog steeds gepast is, al is het beleid niet vooraf vastgelegd. De afbouw van de balans zal geleidelijk en voorspelbaar verlopen, aldus Yellen.

De week vooruit: welke invloedrijke cijfers worden de komende week gepubliceerd?