BERNARDS WEEKLY: Een gelijk speelveld: je gaat het pas zien als je het doorhebt.

Zomaar een week waarin bekende AEX-bedrijven als Shell, Heineken en Unilever op verschillende manieren negatief in het nieuws kwamen. Tien jaar geleden stemden de twee grootste pensioenfondsen van Nederland voor de overname van ABN AMRO, omdat het toenmalige consortium van drie banken het hoogste bod had. De rest is geschiedenis. Zoveel kan er dus in tien jaar veranderen. Financieel gewin is niet meer zaligmakend: het is een maatstaf geworden, naast andere zaken als goed bestuur (Governance-issues, zoals niet te veel bonussen, of perverse prikkels) en duurzame doelstellingen in lijn met klimaat- en sociale akkoorden. Zo kom je uit bij mijn stokpaardje: ESG beleggen en impact investing.

Een tijdje terug meldde ik dat de brede index MSCI Europe al een paar jaar minder presteert dan de MSCI Europe ESG. Dat komt omdat innovatieve bedrijven, die moderniseren en bijvoorbeeld de energietransitie omarmen, op termijn succesvoller zullen zijn. Dat komt o.a. doordat die bedrijven daadwerkelijk snappen, dat er een nieuwe wind in m.n. Europa waait, die niet meer accepteert dat er geld wordt verdiend met voorheen ‘normale’, maar feitelijk oneerlijke praktijken. Of het nu gaat om misbruik van je privacy, de uitstoot van broeikasgassen, of uitbuiting van mensen in de katoen- of cacaowereld.

Met het boek De Donut Economie van Kate Raworth als bekendste voorbeeld, wordt een voorzet gegeven om te gaan van een lineaire naar een circulaire economie. Een producent kan in een dergelijke economie niet meer de neveneffecten, zoals het lozen van giftige chemicaliën in oppervlaktewater of de eerdere genoemde broeikasgassen in de atmosfeer, ten koste brengen van de gehele maatschappij, maar wel extra winsten maken. De feitelijk kosten van vervuiling zullen ook geprijsd moeten worden. Denk daarbij eens aan de uitstoot van vliegtuigen en het feit dat je voor een paar tientjes op een Mediterraan strand ligt. De werkelijke prijs van een vliegticket zou ineens veel hoger komen te liggen. Of denk aan het zuiveren van met o.a. antidepressiva en andere medicijnen vervuild water, wat mogelijk extra druk bij farmaceuten legt. En dan heb ik het nog niet eens gehad over varkensmest of lege blikjes Red Bull.

Als je op die manier de wereld bekijkt, zullen de problemen van Shell in de toekomst alleen maar groter worden. Shell is weliswaar de grootste dividendbetaler ter wereld, maar kan dat niet langer volhouden als de werkelijke prijs van vervuiling wordt ingecalculeerd. Door vervuiling, het afschuiven van een probleem op de maatschappij, een prijs te geven, creëer je een ‘level playing field’ zoals men in management jargon zegt. Dan kunnen alternatieven, of het nu zonne-energie voor drones ipv vliegtuigen, of lokaal 3D-printen ipv containervervoer per schip, een echte kans krijgen.  Reken maar dat dit sneller gaat gebeuren dan je nu voor mogelijk houdt. JC zou het allang gezien hebben.

Je ziet het ook terug in de prestaties van het afgelopen jaar. Vernieuwers als ASML en DSM laten mooie prestaties op de beurs zien, waar Unilever en Heineken achterblijven. Uiteraard speelt er meer dan alleen maar innovatie en ESG, maar ik voorspel dat dit geen uitzondering is. Shell, dat in het overzicht hieronder ontbreekt, heeft ook een mooi rendement van ca. 25% laten zien. Daar moet de belegger echter de OPEC voor bedanken en niet het management van Shell. Ook om die reden denk ik dat het beste van Shell er wel een beetje af is.

Goed weekend!

Bernard

Week 21

OPEC praat over hogere olieproductie

Oliekartel OPEC praat met andere olieproducenten zoals Rusland over een geleidelijke verhoging van de olieproductie in de tweede helft van dit jaar. De olieprijzen gingen vrijdag stevig omlaag door deze berichten.

Naar verluidt zou het gaan om een productieverhoging met 1 miljoen vaten per dag. De Saudische olieminister Khalid Al-Falih sprak op een economisch forum in Sint-Petersburg met zijn Russische collega Alexander Novak. De OPEC heeft samen met Rusland sinds begin 2017 de productie beperkt om zo de olieprijzen op te krikken. Inmiddels zijn de olieprijzen gestegen naar het hoogste niveau in drie jaar, mede vanwege het wegvallen van productie uit Venezuela en de nieuwe sancties tegen Iran. De OPEC komt in juni weer bijeen in Wenen om een besluit te nemen over de productiebeperking. Eerder werd nog afgesproken om deze beperking tot eind dit jaar te verlengen.

De prijs van een vat Amerikaanse olie (van 159 liter) noteerde vrijdag rond het middaguur 1,9 procent lager op 69,36 dollar. Brentolie ging 2,1 procent omlaag tot 77,16 dollar per vat.

FD: Producten van Unilever zijn helemaal niet zo gezond

De producten die grote voedingsmiddelenbedrijven als Unilever, Pepsico en Nestlé verkopen, zijn lang niet zo gezond als ze willen doen geloven. Minder dan een derde van al die producten is gezond te noemen.

Dat blijkt uit de woensdag gepubliceerde Global Access to Nutrition Index (ATNI), een tweejaarlijks onderzoek dat de bijdrage van bedrijven meet aan het bestrijden van ondervoeding en obesitas. In dat onderzoek is sinds dit jaar een onderdeel opgenomen dat de voedselkwaliteit meet van ruim 23.000 producten in negen landen. Daarin scoren de 22 onderzochte multinationals veel slechter dan ze zelf beweren.

‘Bij Unilever is bijvoorbeeld maar 10% van de producten gezond te noemen’, zegt onderzoeker Inge Kauer. ‘Unilever zelf rapporteert dat 35% van hun producten gezond is.’

Veel bedrijven hebben hun eigen methoden om te meten hoe gezond hun producten zijn, maar de criteria van ATNI zijn strenger. Het gebruikt de Health Star Rating-methode, die door het medisch onderzoeksinstituut The George is ontwikkeld voor de Australische overheid.

‘De lage score op gezondheid van de grote levensmiddelenbedrijven is zorgwekkend als je kijkt naar de grote rol die bewerkt voedsel speelt in ons voedingspatroon’, zegt Kauer. ‘De bedrijven moeten duidelijke en controleerbare doelstellingen formuleren om hun portfolio gezonder te maken.’

FrieslandCampina stijgt in ranglijst

Eén van de weinige bedrijven die kritischer dan de onderzoekers kijken naar hoe gezond hun producten zijn, is het Nederlandse FrieslandCampina. Dat zuivelbedrijf is tevens de grootste stijger in de algemene ranglijst, waarin bedrijven worden gerangschikt op hun inspanningen om ondervoeding en obesitas te bestrijden.

FrieslandCampina dankt die hogere positie aan een nieuwe bedrijfsstrategie, initiatieven tegen ondervoeding en een ander marketingbeleid. Het bedrijf gaat bijvoorbeeld terughoudender om met reclame gericht op zoete producten voor kinderen. Ook is het transparanter geworden over zijn marketingbeleid.

Natuurlijk, zegt Kauer, is het voor een zuivelbedrijf makkelijker om hoger in de lijst te eindigen dan voor Unilever, dat een flink deel van zijn geld verdient met ijs. Of Nestlé, dat 17% van de omzet haalt uit snoep en ijs. ‘Maar sommige bedrijven doen het echt beter dan andere als het gaat om gezonde voeding.’

Het onderdeel dat de gezondheid van producten meet, telde dit jaar nog niet mee voor de algemene ranglijst. Omdat grote levensmiddelenbedrijven wél goed scoren op de bestrijding van zwaarlijvigheid en ondervoeding, staan ze daarom alsnog hoog in de lijst: Nestlé staat op één, gevolgd door Unilever en Danone.

ATNI constateert evenwel dat de meeste bedrijven nog veel te weinig doen om ervoor te zorgen dat er genoeg gezonde producten zijn voor consumenten met een kleine portemonnee.

Philips ontwerpt en bouwt ziekenhuis Ethiopië

Zorgtechnologieconcern Philips gaat in Ethiopië een volledig ziekenhuis ontwerpen, bouwen, inrichten en onderhouden. Ook training van personeel wordt meegenomen in de overeenkomst die een totaalwaarde heeft van 40 miljoen euro. De overeenkomst met een looptijd van zeven jaar werd getekend met de Nederlandse en Ethiopische overheid. Het ziekenhuis moet medio 2020 operationeel zijn. Het ziekenhuis wordt het eerste hartcentrum van het land en moet de enorm lange wachtlijsten tegengaan. In het Afrikaanse land komen reumatische hart- en vaatziekten volgens Philips veel voor.

Betalingsbedrijf Adyen gaat naar de beurs

Het Amsterdamse betaalbedrijf Adyen gaat naar de beurs in Amsterdam. Dat werd donderdag formeel bekendgemaakt zonder daarbij een datum te noemen. Geluiden over een beursgang van de onderneming op Beursplein 5 deden al langer de ronde.

Bij de beursgang wordt ongeveer 15 procent van de aandelen naar de markt gebracht. Die worden via een onderhandse plaatsing bij institutionele beleggers in onder meer de Verenigde Staten en Nederland aangeboden. Verdere details brengt Adyen op een later moment naar buiten.

Adyen regelt betalingen voor duizenden bedrijven, waaronder Facebook, Spotify, Uber en Netflix. In Nederland horen De Bijenkorf, Coolblue en Rituals tot de bekende klanten. Adyen wordt alom gezien als een van de meest veelbelovende technologiebedrijven van Europa.

Iconiq Capital

Tot de investeerders in Adyen behoort onder meer het beleggingsbedrijf Iconiq Capital, waarin bekende namen uit de Amerikaanse technologiesector meedoen zoals Facebook-topman Mark Zuckerberg en topman Jack Dorsey van Twitter. Ook het Singaporese staatsinvesteringsfonds Temasek behoort tot de investeerders van Adyen.

Vorig jaar voerde Adyen 3,7 miljard betalingen uit met een totale waarde van 108,3 miljard euro. Dat leverde het bedrijf een omzet op van 218,3 miljoen euro en een nettowinst van 71,3 miljoen euro. Voor dit jaar verwacht Adyen een stijging van de netto-omzet met tenminste 40 procent. De winst wil het bedijf de komende jaren volledig benutten om verdere groei te bekostigen. Nieuwe aandeelhouders hoeven dus nog niet op dividend te rekenen.

Adyen heeft zijn hoofdkantoor in Amsterdam staan en daarnaast nog veertien kantoren in de VS, Azië, Latijns-Amerika en Europa. Daar werken in totaal 668 medewerkers

 ASN gooit Heineken uit duurzaam fonds

ASN Bank heeft Heineken uit zijn duurzame beleggingsfonds verwijderd. Aanleiding voor de stap zijn onthullingen van onderzoeksjournalist Olivier van Beemen over misstanden tegen promotiemedewerksters van Heineken in Afrika. De promotiemedewerksters zouden vaak slachtoffer worden van seksueel wangedrag of zichzelf moeten prostitueren. Heineken heeft inmiddels maatregelen genomen, maar die gaan volgens ASN nog niet ver genoeg. De beslissing om Heineken uit het ASN Duurzaam Aandelenfonds te schrappen is overigens niet per se permanent.

Veolia voorziet fabriek Arcelor van energie

De Franse energieleverancier en industrieel dienstverlener Veolia gaat een fabriek van staalproducent ArcelorMittal van energie voorzien. De deal omtrent de fabriek in het Zuid-Franse Fos-sur-Mer heeft een looptijd van vijftien jaar en een waarde van 450 miljoen euro. Voor dat bedrag onderhoudt Veolia ook de energie-installaties van de fabriek.  Veolia en ArcelorMittal steken in een samenwerkingsverband de komende drie jaar ook 190 miljoen euro in modernisering van de energievoorziening in de fabriek. Daardoor moet die minder CO2 uit gaan stoten, onder meer door de energie en gassen die vrijkomen bij het maken van staal af te vangen en elders opnieuw in te zetten

Klimaatresolutie Shell sneuvelt

Een ruime meerderheid van de aandeelhouders van Shell heeft een resolutie afgewezen waarin het olie- en gasconcern strengere milieudoelstellingen wordt opgelegd. Actiegroep Follow This vroeg in het voorstel om concrete maatstaven waarop Shell zijn doelstellingen baseert. Van alle uitgebrachte stemmen was bijna 95 procent tegen.

Het bestuur van Shell adviseerde aandeelhouders met klem tegen de resolutie te stemmen. Volgens topman Ben van Beurden is de nieuwe maatregel onnodig, omdat Shell al zelf veel doet voor de overstap op milieuvriendelijke energiebronnen. Daarnaast vindt de directie dat de resolutie het bedrijf te veel beperkingen zou opleggen. Dit zou dan ten koste gaan van de concurrentiekracht van Shell, wat volgens het bedrijf nadelig is voor de aandeelhouders.

Kort voor de stemming over de resolutie sprak Follow This-oprichter Mark van Baal nog van ,,misleiding” door Shell, dat volgens hem ten onrechte beweert dat de milieuambities van het concern in lijn zijn met het klimaatakkoord van Parijs. Van Beurden schermde daarop met wetenschappelijk onderzoek van topuniversiteit MIT dat Shells bewering zou ondersteunen.

Ambities

Follow This kreeg op de vergadering steun van verzekeraar NN. De institutionele belegger stemde voor, omdat doelstellingen zoals die in resolutie worden voorgesteld een ,,goed middel om op koers te blijven in de energietransitie”. Pensioenfonds ABP onthield zich van een stemming. De organisatie vindt het zo kort na de presentatie van de klimaatambities van Shell nog te vroeg om een grondige herziening te eisen.

‘Beleggers morren over beloning Shell-baas’

De voorgestelde beloning voor de topman van Shell leidt tot gemor onder beleggers, schrijft Financial Times. Volgens de Britse zakenkrant is een aantal beleggers kritisch over de prestaties van het olie- en gasbedrijf. Een belangrijke adviseur voor aandeelhouders adviseert daarom tegen het voorgestelde salaris van circa 9 miljoen euro voor topman Ben van Beurden te stemmen.

Grootste kritiekpunt is het feit dat aandeelhouders te weinig meeprofiteren van gestegen opbrengsten, meldt FT op gezag van adviesorganisatie Institutional Shareholder Services (ISS) en een grote belegger. De winst voor aandeelhouders blijft volgens hen achter vergeleken met andere grote bedrijven. Daarnaast schiet Shell volgens critici tekort op het gebied van veiligheid, getuige een explosie bij een onderaannemer in Pakistan die vorig jaar tweehonderd levens eiste.

Vertrouwen Duitse ondernemers vrijwel stabiel

Het vertrouwen van Duitse ondernemers in de economie is in mei vrijwel onveranderd gebleven ten opzichte van de voorgaande maand. Dat meldde onderzoeksinstituut Ifo. De vertrouwensindex van Ifo, die de verwachtingen voor de economische ontwikkelingen in de komende drie tot zes maanden weerspiegelt, noteerde een stand van 102,2 tegen 102,1 in april. Economen hadden in doorsnee een stand van 102 verwacht. Economen van ING zien de stabilisering in Duitsland als positief. ,,Na weken van teleurstellende data, niet alleen uit Duitsland maar over de hele eurozone, is een ongewijzigde vertrouwensindex van Ifo goed nieuws.”

De Ifo-index ging volgens ING al vijf maanden op rij omlaag. Zo’n neerwaartse reeks heeft zich sinds 2014 niet voorgedaan.

Het ware verhaal achter je jeans- Column uit 2016 van onderzoeksjournalist Roland Duong, over katoen in je jeans.

Om een kilo katoen te krijgen heb je 8000 liter water nodig

Onderwerpen aandikken en opkloppen, wij journalisten maken ons er zeker schuldig aan. Maar er bestaan ook onderwerpen waar zoveel mis mee is dat de waarheid niks extra’s nodig heeft voor een schokkende krantenkop. Als tv-reporter heb ik dingen gezien waar ik nog steeds wakker van lig. Stof voor verhalen die moeten worden verteld.

De productie van katoen is er zo een.Een opeenstapeling van wanpraktijken die zoveel voorkomen dat het schandaal de norm is geworden. We kleden ons ermee, slapen erin, doen geen stap zonder. Maar de productie van dit alledaagse product gaat gepaard met zoveel uitbuiting en milieuschade dat het lijkt alsof de katoenproductie wereldwijd in handen is van een maffiakartel.

Er is helaas in 150 jaar weinig veranderd. Het witte pluis kon in de 19de eeuw goedkoop worden geproduceerd dankzij zwarte slavenarbeid op Amerikaanse plantages. Deze dwangarbeid maakte katoen wereldwijd goedkoop en betaalbaar voor iedereen. De slavernij is afgeschaft, maar de kans dat je nog steeds slavenarbeid tegenkomt op een katoenplantage is groot.

Ironisch genoeg niet in de Verenigde Staten, maar in andere grote katoenlanden waaronder Brazilië, India en Pakistan is gedwongen arbeid schering en inslag. Ook kinderarbeid komt veelvuldig voor. Oezbekistan, een grote katoenproducent, maakt het helemaal bont door tijdens de oogst een groot deel van de bevolking tot katoenpluk te dwingen. Een heel land gedwongen tot slavernij! Maar het katoenschandaal reikt nog veel verder.

Het is een van de meest vervuilende gewassen die je kan telen. Het zachte pluis heeft veel gif en water nodig om te groeien. Een kwart van het wereldwijde gebruik van insecticiden komt op rekening van katoen. En om een kilo katoen te krijgen heb je 8000 liter water nodig. Als katoenboer in een ontwikkelingsland speel je met je gezondheid en kostbare watervoorraad. Heb je met moeite die prijzige Italiaanse spijkerbroek weten te vinden die een soort van eerlijk in elkaar is genaaid, dan bestaat die jeans misschien wel uit slavenkatoen!

Er is maar beperkt toezicht van modeketens op de herkomst van katoen. Het is een grondstof die in anonieme balen wordt opgekocht. De transparantie is ver te zoeken. Biokatoen doet het veel beter, maar het aanbod is klein.

Is de situatie echt hopeloos? Eh, er wordt wel wat geprobeerd. In juli werden in Nederland met veel bombarie afspraken aangekondigd tussen overheid en modeketens. Eindelijk zullen de misstanden in de textielketen worden aangepakt, is de ambitie.

Ik verwacht er helaas weinig van. De afspraken zijn boterzacht. Er zijn geen heldere doelen, geen sancties, geen controles. Dit zal het katoenschandaal niet de wereld uit helpen. Dus wij consumenten zullen zelf ook een stap moeten maken, hoe bescheiden ook. Tijd voor de onderbroek van bamboe.

De week vooruit: welke invloedrijke cijfers worden de komende week gepubliceerd?