Hoeveel ruimte is er nog?
De euforie in de aandelenmarkten blijft op een zeer hoog niveau, wat veelal een contrair signaal is. Al sinds medio december is het speelveld van bewegingen in de AEX beperkt, ofwel consolidatie op een hoog niveau.
Belangrijke risico’s in de aandelenmarkten ondanks hogere jaartoppen
De euforie in de aandelenmarkten lijkt steeds groter te worden. Vanuit het verleden weten we dat bij dergelijke hoge niveaus van de euforie een belangrijke top in zicht is. De euforie in de markten is namelijk een contrair signaal. Het is echter onmogelijk aan te geven waar en wanneer een belangrijke draai zal plaatsvinden. Ook de technische indicatoren geven aan dat ondanks de stijgingen in de AEX de koopdruk aan het verdwijnen is. Dit is te zien aan de negatieve divergentie in zowel de RSI als de MACD. Ook hier geldt dat het slechts een risico is voor de markten. De topvormings-signalen moeten uiteindelijk vanuit de grafiek zelf komen. Negatieve divergentie betekent dat de AEX zelf nog hogere toppen vormt, terwijl de technische indicatoren een patroon van lagere toppen vormt. Dit proces is al enkele maanden bezig. Een ander risico voor de aandelenmarkten is de situatie in de intermarktindicatoren. Dit zijn onder andere de prijsontwikkeling van de olieprijs, de valuta’s, de goudprijs en de rente. Vooral de renteontwikkeling is daarbij belangrijk, maar daarover straks meer. Als we verder kijken naar de bewegingen sinds begin 2018 dan zien we een zeer krachtige opwaartse beweging. Sinds eind december 2017 een bodem werd geplaatst bij 472 is de AEX ongeveer 140 punten opgelopen. Deze beweging vond plaats met slechts een tweetal normale correcties in mei 2018 en in juli 2018. De huidige fase lijkt op een blow-off beweging, een laatste krachtige opwaartse beweging binnen de grenzen van een krachtige opwaartse middellangetermijntrend. Er blijven dus genoeg risico’s aanwezig in de aandelenmarkten, maar in een tijd van euforie in de markt, kan een stijging langer aanhouden dan verwacht. Het is wachten op een duidelijke verslechtering in de aandelenmarkten met de daarbij behorende bevestiging.
Visie technische analyse:
| korte termijn | lange termijn | steunniveaus | weerstandniveaus |
| Neutral | Short | 602 / 597 – 599 / 593,80 | 613,95 / 623 / 635 |
Grafiek AEX-index op dagbasis
Bron: Reuters Metastock XV, 8 januari 2020, Zie ook onze uitleg van technische begrippen
Wees alert op topvormingssignalen, echter zonder duidelijke verslechteringen blijven hogere jaartoppen mogelijk
Mijn langere opinie blijft onveranderd op Short staan met een aanzienlijk neerwaarts potentieel in het komende jaar. Aangezien naar mijn mening de opwaartse ruimte beperkt blijft, handhaaf ik mijn kortetermijnopinie op Neutral. Een verslechtering in de grafiek zal direct zorgen voor een verlaging van mijn kortetermijnopinie. Als de grafiek vanaf het dieptepunt bij 472 bekijken dan zien we een drietal steeds steilere opwaartse versnellingen. De eerste startte bij de 472 en loopt langs de augustusbodem van 528,70. Vanaf deze augustusbodem startte de 2e versnelling met meerdere raakpunten. Het laatste raakpunt was de decemberbodem bij 581. Dit was destijds een terugtest naar de eerdere toppen in de AEX. De meest steile versnelling is inmiddels gebroken, wat een eerste signaal van topvorming is. Toch wist de AEX hierna nog hogere jaartoppen op de borden te zetten. Dit is overigens ook te zien als terugtest van een eerdere stijgende middellangetermijnbodemlijn (ook vanaf de 472). Deze voormalige steunlijn ligt nu rond de 623. Ook als we kijken naar de eerdere stijgende bodemlijn in het langetermijnbeeld (vanaf 2009) is de huidige beweging nog steeds een terugtest naar de meest steile voormalige bodemlijn sinds 2009. Zolang er geen verslechteringen plaatsvinden in het technische beeld, blijven hogere jaartoppen (boven de huidige jaartop van 613,95) mogelijk en realistisch. De eerstvolgende weerstand is dan te vinden rond de 623. Daarboven ligt een Fibonacci-projectieniveau bij 635. Als we het langere beeld bekijken dan betekent de huidige beweging rond de 610 een test van de toppen uit de periode 1999 – 2001. Dit bleken destijds de toppen van de 2 schouders van een zeer groot hoofd-schouderpatroon dat zorgde voor een zeer forse bearmarkt. Waar liggen dan de belangrijke kantelpunten waarna een top lijkt te zijn gevormd? De belangrijkste is zone ligt bij 597 – 599. Hier liggen de bodemlijn van de 2e opwaartse versteiling en een bodemlijn op de logaritmische weekgrafiek. Deze bodemlijn op de weekgrafiek maakt overigens onderdeel uit van een stijgende wig in het middellangetermijnbeeld. Dit zijn grote potentiele toppatronen. We moeten in de komende tijd verder alert zijn op de vorming van toppatronen in de grafiek, die tesamen een neerwaartse doorbraak onder de 597 – 599 een top kunnen aangeven. Definitieve bevestiging van een belangrijke top vindt plaats onder de decemberbodem van 581. Zolang deze bewegingen niet plaatsvinden, blijft een verdere stijging naar hogere niveaus mogelijk.
10-jaars Duitse rente: na de krachtige opwaartse omkeer staat hij op het punt een groot bodempatroon af te ronden
Als we kijken naar de 10-jaars Duitse rente dan zien we daar enkele belangrijke ontwikkelingen in het afgelopen half jaar. Er is sprake een van een krachtige opwaartse omkeer waarbij hij ook op het punt staat een groot bodempatroon af te ronden. Sinds de zomer van 2018 zagen we in deze rente de start van een krachtige neerwaartse beweging vanaf de 0,78%. Hij brak daarbij onder het eerdere dieptepunt van -0,20% en zette een dubbele bodem neer bij -0,70% in augustus 2019. Vanaf deze dubbele bodem is een krachtig herstel gestart. Daarbij werd de dalende middellangetermijntoppenlijn medio oktober gebroken. Dit was een sterke verbetering en een duidelijk Long-signaal voor de 10-jaars Duitse rente. Momenteel test hij het voormalige dieptepunt van -0,20%, de voormalige bodem van medio 2016. Dit is tevens de neklijn van een groot omgekeerd hoofd-schouderpatroon waarbij vanaf de dubbele bodem ook voor het eerst in lange tijd een patroon van hogere bodems is te zien. Een doorbraak boven de -0,20% zou de definitieve bevestiging zijn van de gevormde dubbele bodem. Vanuit dit patroon is voor de komende maanden een koersdoel te berekenen van ongeveer 0,30%. Vanuit de grafiek zelf zou dit jaar zelfs een beweging richting de eerdere toppen bij 0,78% mogelijk zijn. Eerstvolgende doel boven de -0,20% ligt bij 0,10%. Een belangrijke steunzone in het ligt bij -0,35% – 0,40%.
Grafiek 10-jaars Duitse rente
Technische analyse maakt deel uit van de risicoanalyse van het ING Investment Office
| Risicobarometer ING Investment Office | |||
| Signaal | = | ||
| Macro-economie | =/- | Verdere groeivertraging, voornamelijk in productiesector | |
| Liquiditeit/ rente | ++ | Centrale banken ‘draaien de geldkraan weer open’ | |
| Waardering | = | ‘veilige’ beleggingscategorieën hooggewaardeerd, risicopremies daardoor hoog | |
| Sentiment¹ | – | Negatief door tegenvallende groei en (geo)politieke onrust | |
| Technische analyse² | – | Topvormingssignalen blijven aanwezig | |
1 Contra-indicator, zeer negatief sentiment kan beoordeeld worden als positief.
² Technische analyse (TA) is een manier om de koersontwikkeling op financiële markten te voorspellen en is één van de signalen die onze risicobarometer stuurt. Alle signalen (waaronder het TA-signaal) worden onafhankelijk van elkaar bepaald en opgeteld tot één (totaal) risicosignaal. Dit signaal is bepalend voor onze tactische assetallocatie.
Meer weten over technische analyse?
Zie onze uitleg van technische begrippen.
