ZEW-index: Duitsers voorzichtig optimistisch

Zojuist om 11 uur werd de maandelijkse ZEW-index gepubliceerd. De ZEW-index (zie  uitleg hieronder) wordt elke tweede dinsdag van de maand bekendgemaakt en is een sentimentsindicator van een aantal Duitse economisch/financiële experts.

Er worden twee indicatoren samengesteld. De ene gaat over de korte termijn, nu, en de andere gaat over de stemming over een half jaar.

De nieuwste ZEW-index, die vandaag (14 oktober 2025) werd gepubliceerd, laat zien dat het economische vertrouwen in Duitsland licht aantrekt, maar dat de realiteit op dit moment nog somber blijft.

De verwachtingen van financiële experts voor de komende zes maanden stegen naar 39,3 punten, iets hoger dan in september, al net onder de marktverwachtingen. De beoordeling van de huidige economische situatie daalde echter verder, tot –80 punten. Dat wijst erop dat economen en analisten wel degelijk verbetering aan de horizon zien, maar dat het herstel nog niet voelbaar is in het dagelijks economisch verkeer.

ZEW-voorzitter Achim Wambach verwoordde het zo: ondanks de voortdurende wereldwijde onzekerheden en het uitblijven van duidelijkheid over de uitvoering van het Duitse staatsinvesteringsprogramma, zien experts voorzichtig een lichte verbetering van het sentiment. Met andere woorden: de stemming wordt iets positiever, maar de fundamentele zorgen zijn niet verdwenen.

Interessant is dat de stemming vooral verbeterde in exportgevoelige sectoren. Na de scherpe terugval van de export naar China is het vertrouwen juist weer opgeleefd in de metaalproductie, farmaceutische industrie, machinebouw en de elektrische-apparatuursector.

De autosector vormt een uitzondering: daar zakte het vertrouwen licht, wat past in het bredere beeld van zwakke wereldwijde autoverkopen en aanhoudende margedruk door elektrificatie en regelgeving.

Voor de eurozone als geheel was het beeld gemengd. De verwachtingen daalden licht – naar 22,7 punten, een daling van 3,4 punten ten opzichte van vorige maand. Die terugval heeft veel te maken met de begrotingscrisis in Frankrijk, die het vertrouwen in de stabiliteit van de eurozone onder druk zet. De beoordeling van de huidige economische situatie in de eurozone daalde eveneens, naar –31,8 punten.

Wat betekent dit nu in bredere zin? De ZEW-index suggereert dat het dieptepunt van het sentiment mogelijk voorbij is, maar dat de weg omhoog nog onzeker is. Duitsland en de eurozone lijken zich in een fase van aarzelend herstel te bevinden: het vertrouwen trekt op, maar de echte economische cijfers – industriële productie, export en consumptie – blijven zwak.

Markten zullen deze cijfers waarschijnlijk interpreteren als een teken van stabilisatie, niet als een echte omslag. De euro reageerde vanochtend nauwelijks, en ook de obligatiemarkten bleven rustig. Toch kan de voorzichtige verbetering in het sentiment richting einde van het jaar steun geven aan Europese aandelen, vooral aan cyclische bedrijven die gevoelig zijn voor herstel in handel en industrie.

Kort samengevat:

De ZEW-index wijst op een voorzichtig optimisme — de wolken beginnen te breken, maar de zon is nog niet door.

Uitleg: Wat is de ZEW-Index?

De ZEW-index (voluit: ZEW Konjunktur Erwartungen, oftewel “economische verwachtingen”) is een maandelijkse graadmeter van het economisch sentiment onder financiële experts.

De index meet hoe optimistisch of pessimistisch analisten, fondsbeheerders en economen zijn over de economische ontwikkeling van Duitsland in de komende zes maanden.

De uitkomst wordt gepresenteerd als een saldo van positieve minus negatieve verwachtingen — een diffusie-index. Een waarde boven nul betekent dat meer experts optimistisch zijn dan pessimistisch; een waarde onder nul wijst op overwegend somberheid.

Wie maakt de ZEW-index?

De index wordt samengesteld door het Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung (ZEW) in Mannheim, Duitsland. Het ZEW is een onafhankelijk economisch onderzoeksinstituut dat in 1990 werd opgericht door de deelstaat Baden-Württemberg in samenwerking met de universiteit van Mannheim.

De ZEW-enquête ondervraagt elke maand ongeveer 300 tot 350 financiële en economische experts van banken, verzekeraars en beleggingsmaatschappijen. Zij geven hun verwachtingen op over:

• De algemene economische situatie
• De ontwikkeling van inflatie, rente, en wisselkoersen
• De prestaties van aandelenmarkten
• Sectorale trends (zoals industrie, dienstverlening, bouw)

Hoe wordt de index berekend?

De ZEW vraagt respondenten of zij verwachten dat de economie in de komende zes maanden zal:

• verbeteren,
• verslechteren, of
• gelijk blijven.

De ZEW-index = (% positieve verwachtingen) – (% negatieve verwachtingen).

Bijvoorbeeld: als 40% verbetering verwacht en 20% verslechtering, is de index +20 punten.

Er wordt meestal onderscheid gemaakt tussen de ZEW Expectation Index (verwachtingen) en de ZEW Current Conditions Index (huidige situatie)’.

Een korte geschiedenis

De eerste ZEW-enquête verscheen in december 1991, kort na de Duitse hereniging. Sindsdien is het een van de vroegste barometers van het economisch sentiment in Duitsland en de eurozone.

Omdat de index halverwege elke maand verschijnt — rond de tweede dinsdag van de maand— komt hij eerder dan veel harde economische cijfers zoals het BBP of de industriële productie.

De ZEW-index kende opvallende uitslagen tijdens grote economische gebeurtenissen:

• 2000 – recordhoogte tijdens de internetzeepbel
• 2008–2009 – scherpe duik door de wereldwijde financiële crisis
• 2020 – abrupte daling en vervolgens een historisch herstel na de eerste coronagolf
• 2022 – forse terugval na de Russische invasie van Oekraïne en stijgende energieprijzen

Waarom is de ZEW-index belangrijk?

Vroege indicator – De ZEW verschijnt als een van de eerste sentimentmeters in Europa. Beleggers, centrale banken en beleidsmakers gebruiken hem als voorloper van de Ifo-index en van economische groei.

Marktreactie – Financiële markten — vooral de euro en de DAX — reageren vaak direct op verrassende uitslagen van de ZEW-index. Een hogere dan verwachte waarde wijst op meer vertrouwen in groei en kan leiden tot stijgende aandelenkoersen.

Beleidsinformatie – De Duitse regering en de Europese Centrale Bank (ECB) gebruiken de index als aanvullende informatiebron voor hun economische analyses.

Internationale invloed Naast Duitsland publiceert het ZEW ook sentimentindices voor de eurozone, waardoor de resultaten vaak wereldwijd worden geciteerd door persbureaus als Bloomberg, Reuters en CNBC.

Kritiek en beperkingen

De ZEW-index is gebaseerd op meningen, niet op harde cijfers. Critici wijzen erop dat verwachtingen van financiële experts niet altijd overeenkomen met reële economische trends. Bovendien kan de index volatiel zijn, beïnvloed door marktsentiment, geopolitiek of centrale-bankretoriek.

Toch blijft hij waardevol als ‘vroeg waarschuwingssysteem’ voor economische omslagen.

Hier zie je het antwoordformulier dat de Duitse experts in moeten vullen en terug moeten sturen voor de, in dit geval, 13de oktober.