Derivaten: weapons of mass destruction?
Warren Buffett heeft tijdens een speech in het verleden derivaten “weapons of mass destruction” genoemd. Wanneer derivaten speculatief worden gebruikt kunnen de gevolgen bij een tegengestelde beweging dramatisch zijn. Het met een hefboom willen inspelen op bepaalde verwachtingen is zeer lucratief in fases dat de visie uitkomt, maar is vernietigend wanneer de persoonlijke visie foutief blijkt.
De afgelopen beursdagen waren voor sommige beleggers een flinke streep door de rekening. Bijna iedereen heeft de afgelopen dagen verloren en dat is geen schande. Het hoort nu eenmaal bij beleggen. Maar voor sommige beleggers is het “game over”. Zo heeft een 23-jarige Singaporees in één klap EUR 3,2 miljoen verloren met zijn belegging in de VelocityShares Daily Inverse VIX Short Term ETN. Zijn inleg van USD 50.000 was de afgelopen 3 jaar aangedikt tot circa USD 4 miljoen. Afgelopen dinsdag zakte het product meer dan 90%. Deze crash in de koers resulteerde in een automatische liquidatie van het fonds. Credit Suisse, de uitgevende instelling, zal de restwaarde binnenkort uitkeren, mocht deze nog aanwezig zijn.
In heel 2017 was er nauwelijks volatiliteit op de beurzen te bespeuren. Een ongekend kalme beurs bracht de inverse bewegelijkheids ETN (Exchange Traded Notes, een soort tracker) ongekende winsten. Maar om al je vermogen in te zetten op één product, waarvan de werking vrijwel ondoorgrondelijk is, is niet verstandig. Een echt massa vernietigingswapen.
Een ander voorbeeld, overigens geen hefboomproduct, zijn de cryptocurrencies. Het is in dit geval niet zozeer het product wat een gevaarlijk wapen is, maar meer de emotie van de belegger. Mijn inziens, maar daar zal zeker niet iedereen het mee eens zijn, is het een doodnormale hype. Te vergelijken met de Tulpenmania van 1636-1637. Ook in de 17de eeuw was er de stellige overtuiging onder een groep beleggers dat de waarde van de tulpenbol gerechtvaardigd was. De emotie van de tulpenbolbelegger was zijn “weapon of mass destruction”. Hij geloofde in iets wat achteraf gezien lang niet de waarde vertegenwoordigde als wat er op de top van de hype aan werd toegekend. De prijzen implodeerden. Degenen die hun winsten tijdig hadden verzilverd waren spekkoper.
Ik denk zelf dat vele cryptocurrencies eenzelfde lot zullen ondergaan. De hype van de afgelopen jaren lijkt in een moeilijke fase te zijn beland. Ten opzichte van de top is er inmiddels ruim 50% vanaf. Maar volgens de risico-indicator, die ikzelf toepas, noteert de bitcoin nog steeds in een stijgende trend. De bitcoin noteert in dollars nog boven het 200-daags voortschrijdend gemiddelde. Maar het 50-daags voortschrijdend gemiddelde, de blauwe lijn, is voor het eerst sinds de echte hype neerwaarts doorkruist. Een eerste verzwakking van de stijgende trend.
Wordt de bitcoin, en zijn broertjes en zusjes, ook een vernietigingswapen?
Sommigen hebben vrijwel al hun geld op de stijging van de cryptocurrencies ingezet.
Nog een voorbeeld van een massa vernietigingswapen is het beleggen met geleend geld. Effectenkredieten werken prima wanneer de rendementen hoger liggen dan de rentelast. Maar vanaf het moment dat de koersdalingen groter zijn dan de rentelast, gaat de hefboomwerking slachtoffers eisen. Kenmerkend voor een stijgende trend is dat steeds meer beleggers geen risico’s meer zien. En zelfs met geleend geld gaan beleggen om optimaal te profiteren van de eigen visie. Volgens onderstaande grafiek van dshort.com wordt dit beeld voor de Amerikaanse belegger bevestigd. Hoe meer de S&P500 steeg, des te meer maakte de belegger gebruik van optimale leverage. Liquiditeiten zijn vrijwel volledig ingezet en marginkredieten worden maximaal gebruikt. Het schrijven van putopties, het gebruik maken van long futures en overige long derivaten in combinatie met effectenkredieten zorgt ervoor dat veel beleggers bij een beursdaling te maken krijgen met een dekkingstekort. Omdat hun zekerheden in waarde dalen, wordt de belegger geacht om binnen ca. 5 werkdagen te zorgen voor meer zekerheden. Dit kan door het bijstorten van geld of andere zekerheden of door het afbouwen van de portefeuille. Aangezien de optimisten vaak al hun vrij beschikbaar vermogen al hebben ingezet, resteert vaak enkel de laatste optie. Verkopen dus! Nieuwe verkopen resulteren in weer lagere koersen waardoor de speculant opnieuw weer moet verkopen. De huidige beursdaling duurt inmiddels meer dan 5 beursdagen. Als de daling nog iets verder doorzet en koersen daarna niet snel genoeg herstellen, dan dreigt er een enorme verkoopgolf.
De FED bubble gaat dan in rewind.
Het is daarom te hopen dat een herstel spoedig volgt, voordat wij terecht komen in een zelfversterkende neerwaartse spiraal. De speculanten die vertrouwden op een continuatie van de stijgende trend kunnen weleens tussentijds worden uitgeschakeld.
Neem het voorbeeld Royal Dutch Shell. Bovenstaande grafiek noteert nog steeds in een golden cross-fase. De slotkoers van gisteren was tenslotte hoger dan het 200-daags voortschrijdend gemiddelde en de blauwe lijn van het 50-daags voortschrijdend gemiddelde noteert nog steeds boven de rode lijn. De lange termijn stijgende trend is met andere woorden nog steeds intact. Voor de long turbo belegger kan zijn positie toch al automatisch ten einde zijn.
Stel dat de belegger op 1 januari, toen de koers op EUR 28 stond, een turbo long kocht met een financieringsniveau van EUR 25 en een stop loss niveau van EUR 26. De olieprijzen zaten op het moment van aankoop in een sterk opwaartse trend en de vooruitzichten van Royal Dutch Shell waren uitstekend. De waarde van de turbo was bij aankoop EUR 3 (beurskoers -/- financieringsniveau). Bij een koers onder de EUR 26 zou de turbo automatisch worden gestopt. Maar dat was vrij onwaarschijnlijk. Het onwaarschijnlijke is nu echter wel gebeurd. Afgelopen dinsdag dook Royal Dutch Shell onder de stop loss en het product werd uitgestopt. Als restwaarde resteert er maximaal een waarde van EUR 1 (stop loss -/- financieringsniveau). Maar EUR 0 zou ook kunnen omdat de koers zelfs onder de EUR 25 terecht is gekomen. De “defensieve” belegger die zich beperkt heeft tot enkel de aankoop van de aandelen heeft een verlies van ca. 7%. EUR 2 koersdaling op een investering van EUR 28. De turbo belegger heeft ca. EUR 2 verloren op een investering van EUR 3. Een verlies van 2/3 van zijn inleg. En dit geld komt niet meer terug! De aandelenbelegger mag er nog steeds op vertrouwen dat de stijgende trend continueert.
Derivaten en beleggen met geleend geld verhogen het risicokarakter van een portefeuille aanzienlijk.
Daarbij aantekenend dat derivaten ook prima gebruikt kunnen worden om risico’s te verlagen.
Echter, vooral in fases waarin beurzen nauwelijks neerwaartse correcties laten zien en economische berichtgevingen vrijwel allemaal positief zijn, wordt een steeds grotere groep beleggers gevoelig voor het speculatieve karakter. Daar is niets mis mee! Maar het moet wel passen binnen het financiële plaatje van de betreffende belegger. En net zo belangrijk, ook zijn of haar emotionele weerbaarheid. De koersdalingen van de afgelopen 2 beursweken vind ik al heftig genoeg zonder hefboom, laat staan met.
Het is zeker mogelijk dat de huidige neerwaartse beweging binnenkort voorbij is. Maar voor een aantal beleggers zal dit moment te laat zijn. De weapons of mass destruction hebben plaatselijk hun spoor van vernietiging weer achtergelaten. De derivaten worden weer in een slecht daglicht gesteld, terwijl deze ook prima kunnen worden toegepast om risico’s te verlagen. Hopelijk heeft u de vernietigingswapens in uw voordeel toegepast.
