Voortzetting vrije val
De afgelopen dagen wist de AEX nog boven de belangrijke bodem van de afgelopen jaren bij 472,20 te blijven. Vandaag zal de AEX met opnieuw een forse gap hieronder breken. De vrije val beweging wordt dus verder verlengd.
Doorbraak onder 472, volgende doelzone bij 400 – 410 en 380
Het is al bijna niet meer voor te stellen dat de AEX minder dan een maand geleden nog een nieuwe jaartop bij 632 plaatste. Vanaf die top is een vrije val beweging gestart die steeds sneller en steiler ging bewegen. Ook in de afgelopen dagen zagen we een dagelijkse beweeglijkheid tussen de top en bodem van 20 tot 30 punten. Tijdens deze beweging werden verder een tweetal neerwaartse gaps gevormd. De meest recente neerwaartse gap werd begin deze week op de borden geplaatst tussen de 528,50 en 507. Deze gap is twee dagen geleden slechts voor een zeer klein deel opgevuld. Hij vormde toen een intraday-top bij 513,20. Dit betekent dat er nog steeds een neerwaartse gap van ongeveer 15 punten openstaat. Ik schreef eerder al dat zolang deze gap niet grotendeels zou worden opgevuld de neerwaartse vrije val kon doorzetten tot onder de 472,20. Dit niveau is de bodem van eind 2018. Destijds vond een forse terugval plaats in ongeveer een half jaar tijd van ongeveer 100 punten. Momenteel is er binnen een maand tijd al ruim 150 punten afgegaan in de AEX. Deze terugval is dus niet alleen veel groter, maar gaat ook aanzienlijk sneller. Vandaag lijkt de AEX direct al te gaan openen met een 3e forse neerwaartse gap tot ruim onder de 2018-bodem van 472. Tot op heden nadert de daling de 25% en dit percentage zal waarschijnlijk nog verder oplopen. Als we kijken naar de technische indicatoren dan zijn deze naar zeer lage niveaus gedaald die we de afgelopen jaren niet meer hebben gezien, een zware oversold-conditie. Mijn langetermijnopinie staat (ondanks de krachtige stijging in 2019) al ruim anderhalf jaar op Short. Mijn eerste koersdoel lag op 472, maar deze is aanzienlijk sneller behaald dan menigeen dacht. Mijn volgende doelzone ligt bij 400 – 410. Dit zou een daling betekenen vanaf de jaartop van ruim 35%.
Visie technische analyse:
| korte termijn | lange termijn | steunniveaus | weerstandniveaus |
| Short | Short | 438 / 410 – 400 / 380 | 465 / 472 / 482 / 510 – 513 |
Grafiek AEX-index op dagbasis
Bron: Reuters Metastock XVII, 11 maart 2020, Zie ook onze uitleg van technische begrippen
Extreem lage niveaus in de technische indicatoren momenteel
De kans dat de volgende doelzone ineens zal worden behaald in de komende weken mogen we niet uitsluiten, maar dat verwacht ik niet. Wel zijn er slechts een beperkt aantal steunpunten tot aan deze zone in het langetermijnbeeld. Een tussentijdse opleving binnenkort om de verkoopdruk te verminderen lijkt realistisch. Het is in een dergelijke vrije val beweging bijna onmogelijk om het tijdelijke draaipunt te voorzien. Als we overigens kijken naar de situatie voor deze vrije val beweging zagen we al veel risico-signalen. Zo was er al lange tijd negatieve divergentie te zien tussen de AEX en de technische indicatoren. De intermarktindicatoren gaven ook veel tegenstrijdige signalen af die niet in het voordeel waren van een verdere stijging van de aandelenmarkt. Ondanks de forse stijging van ruim 160 punten vanaf de december 2018 bodem was er naar mijn mening geen sprake van een nieuwe of verlenging van de sinds 2009 aanwezige bullmarkt. Deze werd in het laatste kwartaal van 2018 gebroken onder een belangrijke oplopende langetermijnsteunlijn. We zagen dat de opgaande beweging sinds begin 2019 ook steeds steiler ging verlopen. Er was sinds augustus vorig jaar (bodem bij 528,70) sprake van een steeds steilere beweging. Dit zorgde voor meerdere steil lopende opgaande bodemlijnen die uiteindelijk richting het einde van februari allemaal werden gebroken. Een zeer belangrijke doorbraak daarbij was de onderkant van een stijgende wig op de weekgrafiek, die het signaal gaf dat de top in de markt was gezet. Verder werden grote toppatronen gevormd, een dark cloud cover op de weekgrafiek en een bearish engulfing op de maandgrafiek. Ook was de euforie onder zowel beleggers als veel analisten tot zeer hoge niveaus opgelopen. De koersdoelen werden steeds verder opgevoerd, waarbij kleine terugvallen van enkele procenten werden gezien als ‘interessante’ instapniveaus. Deze situatie zorgde voor een groot risico in de aandelenmarkten.
Komende dagen tijdelijke bodem boven de 438 voor de start van een tijdelijke en mogelijk krachtige herstelbeweging?
Begin deze week leek een tijdelijke opleving reeel na de forse terugval en de bijna test van de zeer belangrijke 472- langetermijnsteun. Deze opleving bleef beperkt tot aan de 513 waarmee de 2e forse neerwaartse gap niet eens werd opgevuld. De neerwaartse druk bleef dus intact, met een volgende (3e) gap en neerwaartse doorbrak vandaag onder de 472 tot gevolg. Ondanks deze doorbraak moeten we wel alert blijven op nieuwe bodemsignalen binnenkort vandaag of binnenkort. Dit is overigens naar mijn mening niet een draaipunt en eindpunt van deze bearmarkt, maar het startpunt dan van een tijdelijke opleving om de verkoopdruk te verminderen en een lagere top te vormen. Tijdens deze zeer forse daling in een zeer kort tijdsbestek zijn er namelijk geen langer durende oplevingen geweest voor de vorming van een lagere top. Er is nog steeds sprake van een enorme vrije val. Belangrijk en ondersteunend voor een vervolgdaling is dat alle belangrijke indices dezelfde neerwaartse doorbraken en bewegingen laten zien. Deze daling en bearmarkt wordt dus zeer breed gedragen. De kans is vandaag groot dat enkele eerdere horizontale steunniveaus bij de 458 en 465 worden gebroken. Daaronder ligt bij 438 een drievoudige steunzone, met bodems uit de herfst van 2016. Verder liggen er nog de 426 en de bovenkant van mijn doelzone bij 410. Maar een diepere terugval in de komende maanden is niet uit te sluiten. Een volgend richtpunt ligt bij de bodem uit 2016 bij 380. Ik acht de kans klein dat de AEX ineens naar deze niveaus zal terugvallen. Er is momenteel sprake van een extreme vrije val, die we overigens ook in 2008 hebben gezien, toen de AEX in ruim een half jaar terugviel van 490 naar 190. Ik verwacht op korte termijn boven de 438 de vorming van een tijdelijke bodem en de start van een (mogelijk forse) herstelbeweging voor de vorming van een lagere top. Door de enorme beweeglijkheid zijn de weerstanden ook ver uit elkaar komen te liggen. Deze liggen bij 472 en 482 waarboven de 510 en 513 zijn te vinden. Waar precies de tijdelijke bodem en de daaropvolgende herstelbeweging komen te liggen, is momenteel niet te zeggen. Wees echter alert op bodemsignalen in de komende dagen die het startsein kunnen geven voor een tijdelijke herstelbeweging.
Grafiek AEX op weekbasis
Bron: Reuters Metastock XVII, 11 maart 2020
Technische analyse maakt deel uit van de risicoanalyse van het ING Investment Office
Risicobarometer ING Investment Office
| Signaal | = | ||
| Macro-economie | =/- | Negatieve gevolgen virusuitbraak worden komende maanden pas echt zichtbaar | |
| Liquiditeit/ rente | ++ | Centrale banken draaien de geldkraan vol open | |
| Waardering | =/+ | ‘Veilige’ beleggingen hooggewaardeerd, aandelen aantrekkelijker geworden | |
| Sentiment¹ | – | Negatief sentiment op aandelen-, obligatie- en valutamarkten | |
| Technische analyse² | – | Steunniveaus gebroken, verschillende signalen op ‘oversold’ |
1 Contra-indicator, zeer negatief sentiment kan beoordeeld worden als positief.
² Technische analyse (TA) is een manier om de koersontwikkeling op financiële markten te voorspellen en is één van de signalen die onze risicobarometer stuurt. Alle signalen (waaronder het TA-signaal) worden onafhankelijk van elkaar bepaald en opgeteld tot één (totaal) risicosignaal. Dit signaal is bepalend voor onze tactische assetallocatie.
| Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld door Bas Heijink, technisch analyst, en is en uitgebracht en voor het eerst verspreid op donderdag 12 maart 2020 om 09:24 door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: BofA Securities, Goldman Sachs, Bloomberg, CreditSights, Standard & Poor’s, Moody’s, Fitch, ING FM, Citi, J.P. Morgan, Thomson Reuters Datastream, Sustainalytics, UBS en/of Reuters Metastock. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en/of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico’s en kosten met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: ‘Amerikaanse beleggingswetgeving’). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor ‘U.S. Persons’ in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V. ©2019 ING Bank N.V., Amsterdam. |
Meer weten over technische analyse?
Zie onze uitleg van technische begrippen.
