Tijdelijke bodem?
Met opnieuw een zeer forse neerwaartse gap en een krachtige voortzetting van de vrije val, werd gisteren een dieptepunt bij 428,10 op de borden gezet. De kans dat een tijdelijke bodem wordt gevormd is realistisch.
Bijna 50% gecorrigeerd van de voormalige sinds 2009 stijgende trend.
Als we kijken naar de bewegingen van de laatste weken dan heeft er een enorme daling plaatsgevonden in een zeer kort tijdsbestek. Het is minder dan een maand geleden dat een jaartop bij 632,10 op de borden werd gezet. Met een dieptepunt gisteren bij 428,10 betekent dat er een daling heeft plaatsgevonden van ruim 200 punten in een zeer kort tijdsbestek. We moeten terug naar de forse bearmarkt in 2008 om een dergelijke snelle en zeer forse neerwaartse beweging te zien. Een ander opvallend punt blijkt uit de Fibonacci-retracement niveaus, Als we de kijken naar de gehele en bijna 10 jaar durende voormalige bullmarkt sinds begin 2009 dan ligt het 50%-Fibonacci niveau bij 415. Dit betekent dat we op een haar na, in een maand tijd, al bijna 50% zijn teruggevallen van de gehele 10 jaar durende bullmarkt. Een enorme beweging dus. Ik heb ruim anderhalf jaar geleden mijn langetermijnopinie verlaagd naar Short. In het laatste kwartaal van 2018 werd toen de sinds 2009 opgaande langetermijntrend gebroken. De zeer forse opgaande beweging sinds begin 2019 betekende destijds niet de start van een nieuwe duurzame opgaande langetermijntrend, maar een zeer krachtige terugtest naar een van de opgaande voormalige bodemlijnen. We zagen verder sinds eind vorig jaar dat deze sinds begin 2019 opgaande beweging in zijn eindfase was aanbeland. Vooral vanaf de augustusbodem bij 528,70 werden de bodemlijnen steeds steiler. Dit zorgde medio februari voor de eerste topvormingssignalen. Zo werd de grote stijgende wig neerwaarts gebroken en werden er grote toppatronen gevormd. In de weekgrafiek een dark cloud cover en in de maandgrafiek een bearish engulfing. Ook zagen we al langere tijd negatieve divergentie tussen de AEX en de technische indicatoren.
Visie technische analyse:
| korte termijn | lange termijn | steunniveaus | weerstandniveaus |
| Short | Short | 428,10 / 415 / 410 – 400 / 380 | 455 / 463,50 / 472 / 482 |
Grafiek AEX-index op dagbasis
Bron: Reuters Metastock XVII, 12 maart 2020, Zie ook onze uitleg van technische begrippen
Eerst een herstel en dan op weg naar doelzone 400 – 410 tot 380?
Buiten deze topsignalen was de euforie onder beleggers en analisten ook steeds verder opgelopen naar zeer hoge niveaus, waarbij de koersdoelen steeds verder werden verhoogd. Tesamen met de bewegingen in de intermarktindicatoren (die veelal tegenstrijdig waren met de opwaartse bewegingen in de aandelenmarkten) zorgde dit voor een zeer risicovolle cocktail. Dit zorgde uiteindelijk voor de huidige vrije val. Een daling zonder herstelbewegingen die in een maand tijd zorgde voor een daling van 200 punten. Inmiddels is mijn volgende doelzone bij 400 – 410 alweer bijna behaald en daarmee ook het 50% Fibonacci-retracement niveau van de voormalige bullmarkt. Ik acht de kans echter realistisch dat de AEX bezig is met de vorming van een tijdelijke bodem voor een (krachtig) herstel in de komende periode. Het is echter onmogelijk te zeggen in een dergelijke markt wanneer en tot waar een dergelijke herstel zou plaatsvinden voor de vorming van een eerste duidelijke lagere top. Mijn langetermijnvisie blijft echter onveranderd Short waarbij naar mijn mening na een herstelperiode de doelzone van 400 – 410 tot een belangrijke bodem uit 2016 bij 380 kunnen worden behaald.
Waarom een herstel? Afstand tot 200-daags gemiddelde is zeer groot, rond de 25%
Waarom een herstelbeweging? Dit heeft meerdere redenen. Als eerste zijn de technische indicatoren op forse ‘oversold’ niveaus aangekomen die extreem laag zijn. Dergelijke niveaus in de RSI en MACD zijn niet vaak behaald. Een herstelbeweging kan daarbij een normalisering in deze indicatoren teweegbrengen, zodat de zware oversold conditie teniet wordt gedaan. Als we verder kijken naar de gemiddelde lijnen dan zien we een scherpe neerwaartse draai die binnenkort zal leiden tot een dead cross (het 50-daags gemiddelde breekt neerwaarts door het 200-daags gemiddelde). De afstand tussen de huidige koers en het 200-daags gemiddelde bedraagt inmiddels 25%. Vanuit het verleden weten we dat bij niveaus groter dan 10% -15% tussen de koers en het 200-daags gemiddelde er een (krachtige) tegenbeweging kan komen. Overigens is er in de AEX tussen top en bodem een daling geweest van 32%, een forse daling in slechts 4 weken tijd. Als we kijken naar deze vrije val zien we inmiddels een viertal neerwaartse (en zeer grote) gaps. De meest recente gap werd gisteren gevormd tussen de 463,50 en 482,20. Dit betekent een extreem grote laatste gap van ongeveer 19 punten. We moeten zeer ver terug in de tijd om een dergelijke gap te zien, als deze überhaupt al eens is voorgekomen in de AEX. De AEX mag net als veel andere indices enorm fors herstellen zonder schade aan te brengen in deze bearmarkt. Zelfs een herstel richting een eerdere gap rond de 530 zou hierin geen verandering aanbrengen.
Vier zeer forse neerwaartse gaps gevormd in enkele weken tijd
De vraag is of er een duidelijk bodempatroon in de daggrafiek zal worden gevormd. Deze kans is klein door de enorm grote neerwaartse bewegingen in de afgelopen dagen. Maar met de benadering van zowel het 50%-retracement niveau als mijn eerstvolgende doelzone (tesamen met de stand van de technische indicatoren) acht ik de kans reeel dat voorlopig de bodem (428) is gezet of dichtbij is. Een normale herstelbeweging zou in de komende weken kunnen zorgen voor een beweging richting de 472 – 482. Deze zone ligt aan de bovenkant van de zeer forse neerwaartse gap en zou ook een terugtest betekenen naar de voormalige bodem van eind 2018. Het is echter in deze extreem volatiele beursonmogelijk om een precies draaipunt en hersteldoel aan te geven. Maar een relatief fors herstel lijkt wel het meest kansrijk in het kortetermijnbeeld waarna een lagere top kan worden gevormd en de volgende neerwaartse beweging richting de 400 wordt gestart. Een verdere daling mogen we echter niet uitsluiten richting de 380-400 voordat een herstel plaatsvindt, maar dit scenario lijkt minder waarschijnlijk. De trend blijft echter neerwaarts gericht ondanks een mogelijk fors herstel in de komende periode.
Grafiek AEX op weekbasis
Bron: Reuters Metastock XVII, 12 maart 2020
Technische analyse maakt deel uit van de risicoanalyse van het ING Investment Office
Risicobarometer ING Investment Office
| Signaal | = | ||
| Macro-economie | =/- | Negatieve gevolgen virusuitbraak worden komende maanden pas echt zichtbaar | |
| Liquiditeit/ rente | ++ | Centrale banken draaien de geldkraan vol open | |
| Waardering | =/+ | ‘Veilige’ beleggingen hooggewaardeerd, aandelen aantrekkelijker geworden | |
| Sentiment¹ | – | Negatief sentiment op aandelen-, obligatie- en valutamarkten | |
| Technische analyse² | – | Steunniveaus gebroken, verschillende signalen op ‘oversold’ |
1 Contra-indicator, zeer negatief sentiment kan beoordeeld worden als positief.
² Technische analyse (TA) is een manier om de koersontwikkeling op financiële markten te voorspellen en is één van de signalen die onze risicobarometer stuurt. Alle signalen (waaronder het TA-signaal) worden onafhankelijk van elkaar bepaald en opgeteld tot één (totaal) risicosignaal. Dit signaal is bepalend voor onze tactische assetallocatie.
| Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld door Bas Heijink, technisch analyst, en is en uitgebracht en voor het eerst verspreid op vrijdag 13 maart 2020 om 09:13 door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: BofA Securities, Goldman Sachs, Bloomberg, CreditSights, Standard & Poor’s, Moody’s, Fitch, ING FM, Citi, J.P. Morgan, Thomson Reuters Datastream, Sustainalytics, UBS en/of Reuters Metastock. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en/of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico’s en kosten met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: ‘Amerikaanse beleggingswetgeving’). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor ‘U.S. Persons’ in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V. ©2019 ING Bank N.V., Amsterdam. |
Meer weten over technische analyse?
Zie onze uitleg van technische begrippen.
