Shell: Doodvonnis of Zegen?

Het vonnis van de rechtbank woensdag inzake de inspanningsverplichtingen van Shell om te voldoen aan het Akkoord van Parijs in 2030 mag gerust schokkend worden genoemd. De rechtszaak, die op 1 december vorig jaar van start ging, werd gevoerd door Milieudefensie,  17.379 mede-eisers en 6 organisaties (ActionAid, Both ENDS, Fossielvrij NL, Greenpeace Nederland, Jongeren Milieu Actief en de Waddenvereniging.

Doel: Shell te bewegen tot een groenere koers. Shell gaf twee weken geleden haar groene plan aan op de jaarlijkse AVA en kreeg ook daar al behoorlijk wat kritiek te verduren. ‘Slechts’ 70% van de aandeelhouders nam het plan zonder slag of stoot aan, waar dat meestal een hamerstuk is.

De rechter besliste in het voordeel van de eisers: Shell moet in 2030 45% minder uitstoot dan in 2019 genereren: en niet alleen voor haar eigen productieprocessen, maar ook voor de auto’s die op haar benzine rijden. Het volledige vonnis vindt u hier.

De uitspraak tegen Shell https://t.co/ERZJ6awGz6

— Nico A. Inberg (@NicoInberg) May 27, 2021

Uit het vonnis hierboven:

‘De rechtbank concludeert dat RDS verplicht is via het concernbeleid van de Shell-groep te zorgen voor CO2-reductie van de Shell-groep, haar toeleveranciers en afnemers. Dat volgt uit de voor RDS geldende ongeschreven zorgvuldigheidsnorm, die de rechtbank heeft ingevuld aan de hand van de feiten, breed gedragen inzichten en internationaal aanvaarde standaarden.

De Shell-groep is wereldwijd één van de grootste producenten en aanbieders van fossiele brandstoffen is. De CO2-uitstoot van de Shell-groep, haar toeleveranciers en afnemers is groter dan die van vele landen.

Dit draagt bij aan de opwarming van de aarde, die tot gevaarlijke klimaatverandering leidt en ernstige risico’s meebrengt voor mensenrechten, zoals het recht op leven en een ongestoord gezinsleven.

Algemeen aanvaard is dat bedrijven mensenrechten moeten respecteren. Dat is een zelfstandige verantwoordelijkheid van bedrijven, die los staat van wat staten doen. Deze verantwoordelijkheid strekt zich ook uit over de toeleveranciers en de afnemers.

RDS heeft een resultaatsverplichting ten aanzien van de CO2-uitstoot van de Shell-groep zelf. Ten aanzien van de toeleveranciers en afnemers geldt een zwaarwegende inspanningsverplichting, die inhoudt dat RDS via het concernbeleid van de Shell-groep haar invloed moet aanwenden, door bijvoorbeeld via het aankoopbeleid eisen te stellen aan toeleveranciers.

RDS heeft alle vrijheid om de reductieverplichting naar eigen inzicht na te komen en het concernbeleid van de Shell-groep vorm te geven. De offers die dit vraagt, wegen op tegen het belang dat wordt gediend met het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering.

Voor de uitstoot van broeikasgassen worden drie scopes erkend:

1. Scope 1: (directe) emissies afkomstig van installaties die een partij geheel of gedeeltelijk in eigendom of onder operationele controle heeft;
2. Scope 2: (indirecte energie) emissies afkomstig van de installaties van derden bij wie elektriciteit, stoom of warmte wordt ingekocht ten behoeve van de bedrijfsactiviteiten;
3. Scope 3: de overige emissies die het gevolg zijn van de activiteiten van een bepaalde partij, maar die ontstaan door broeikasgasbronnen die in eigendom zijn of onder controle staan van derden, zoals andere organisaties of consumenten, zoals de emissies van het gebruik van ingekochte ruwe olie en gas door derden

85% van de emissies van Shell vallen (volgens Shell zelf) in de scope 3 categorie en dat zijn de consumenten die de benzine etcetera verbruiken.

Hierboven ziet u de ambities van Shell richting 2050. En Shell hamert er zelf ook op te zeggen dat scope 3, de uitstoot van de gebruikers van haar producten, niet onder de directe controle is van Shell.

Hoger beroep

Shell gaat zeer waarschijnlijk in hoger beroep. Het vindt dat het zich al maximaal inspant om de klimaat doelen te halen, ‘in lijn met de samenleving’. En hier zit hem de crux. Milieudefensie en haar medestanders vinden dat Shell een voorloper moet zijn.

Shell zelf wil de doelen óók halen, maar dan in lijn met de samenleving, met andere woorden: de overheid moet de kar trekken. Mensen moeten anders gaan consumeren (elektrisch rijden bijvoorbeeld) maar simpelweg geen benzine meer verkopen is niet de oplossing.

Shell: we doen genoeg

Sterker nog: Shell vindt dat het al heel veel doet om de klimaatdoelen te halen. Zoals:

• Eerste energiebedrijf dat investeerders een adviserende stem gaf over de strategie voor de energietransitie.
• In 2020 doel aangekondigd om tegen 2050 een energiebedrijf met netto nul emissie te worden, in lijn met de vooruitgang van de samenleving op weg naar de doelstelling van de Overeenkomst van Parijs.
• In 2019: eerste grote energiebedrijf dat de beloning van bestuurders koppelde aan onze doelstelling om onze netto koolstofvoetafdruk te verkleinen.
• De laatste doelstelling toont wel echt aan waar bestuurders vooral aan denken….Verder heeft Shell al een tweede windpark op zee staan, hebben ze al 200.000 oplaadpunten in Europa staan en al 200 snellaadpunten gebouwd.
• Er komen waterstofstations, elektrolyzers (om waterstof te maken) in Rotterdam en ontwikkelt het met onder ander Renewi biobrandstoffen uit bioafval. En er zijn reeds vier zonneparken van Shell.

Maar het is volgens de eisers allemaal niet genoeg. Milieudefensie is bang dat het allemaal een beetje voor de bühne (deels wel terecht denk ik) is en dat Shell veel meer moet doen. De vraag is of Shell het bedrijfseconomisch kan verantwoorden naar haar aandeelhouders om meer te doen.

Continuïteit van het bedrijf belangrijk

Op de bestuurders rust vooral de verantwoordelijkheid voor de continuïteit van het bedrijf. Plotseling het roer volledig om zou betekenen dat er nauwelijks nog geld binnenkomt en al zeker niet genoeg om de groene plannen te financieren. Nog afgezien van het dividend dat elke drie maanden betaald wordt.

Daarnaast speelt Shell op het wereldtoneel. Als Shell als enige overstag gaat, blijft de oliemarkt bediend worden door andere spelers. Waarschijnlijk zullen na Shell ook andere Europese spelers (Total, Iberdrola) aangepakt worden, maar dan nog is er de concurrentie van Amerikaanse en Chinese oliemaatschappijen en natuurlijk Saoedi-Arabië, dat heel graag haar reserves wil leegpompen.

Eén van de beste jongetjes van de klas wordt in die zin gedagvaard nóg meer te doen, terwijl er achterin de klas volop doorgeklierd wordt.

Wat zijn de gevolgen?

Shell gaat in beroep en dat gaat weer een hele tijd duren. Ondertussen kan het werken aan verdere uitstootbeperking door bijvoorbeeld gebruik van groene LNG voorzieningen, minder olie oppompen, versneld CO2 op te slaan (net subsidie verkregen), de verkoop van olievelden en bijvoorbeeld het realiseren van compensatiedoelen zoals het planten van bomen.

Tegelijkertijd zijn er nog veel onduidelijkheden. Zo heeft het Parijse akkoord het over “well below 2 degrees” opwarming terwijl de rechter Shell de norm van 1,5 graad oplegt. En ook daarbinnen wordt verschillend gedacht over tempo en vorm.

Daarnaast kan Shell ook nog in rap tempo het hoofdkantoor richting Engeland verplaatsen. Dan valt het niet meer onder de Nederlandse jurisdictie en krijgen we weer een heel andere dynamiek.

Overheden aan zet

Ondertussen is voor Shell belangrijk dat inderdaad de overheden de handschoen oppakken. Maar dat zal Nederland nooit als eerste doen. De EU zal daarin sturend zijn en vooral de Amerikaanse president Biden moet een stap zetten.

Het Parijse Akkoord werd genegeerd door Trump maar Biden wil zich wél inzetten voor het klimaat en daar moet dan een soort gezamenlijk beleid uit voortkomen.

Hoe je er ook over denkt, om de klimaatdoelen te halen zal iederéén zich moeten inspannen voor een schoner milieu en niet slechts Europa of Nederland. En zelfs als Biden het voortouw neemt is nog de vraag wat de Russische en Saoedische oliemaatschappijen gaan doen.

Liever wat actiever handelen met turbo’s of certificaten? Bekijk hier het aanbod van instrumenten voor het aandeel Shell

Shell aangeschoten wild

Wel is Shell nu voor beleggers in de oliesector aangeschoten wild. Zolang Shell met deze rechtszaak bezig is zullen er minder beleggers naar Shell toekomen. De beleggers die uit olie willen waren al weg, maar beleggers die wél een toekomst zien in olie en gas zullen het risico niet langer nemen en op zoek gaan naar andere oliemajors.

Alhoewel: ook daar rommelt het. Total is al verwikkeld in een rechtszaak, Exxon krijgt twee activisten in de Board :

en bij Chevron rukken ze ook op:

Chevron shareholders voted for a proposal to reduce emissions from the company’s customers, the latest sign that oil titans are coming under increasing pressure to address environmental concerns.

Shell zocht contact met haar aandeelhouders door het groene plan in stemming te brengen op de AVA begin mei. Dat liep niet helemaal goed af: weliswaar schaarde 70% zich achter het plan, maar er was ook veel kritiek. Ook van grote institutionele aandeelhouders.

Olieprijs gedijt erbij

De druk op oliemaatschappijen om minder olie op te pompen en vooral niet meer te zoeken naar nieuwe olievelden is goed nieuws voor de olieprijs, zeker voor de korte en middellange termijn. Als consumenten straks grotendeels elektrisch gaan rijden komt daar natuurlijk weer een eind aan.

Misschien moet Shell inderdaad de handschoen oppakken en zorgen dat het in de nabije jaren wel degelijk de groenste oliemaatschappij van allemaal wordt. En wie weet komen er dan opeens nieuwe beleggers bij die niet uit zijn op dividend, maar de groene plannen omarmen.

Vanavond is er een interessante Q&A te volgen op internet. U kunt dat zien via onderstaande livestream waar de Rotterdamse advocaat Erik Verweij in een videocollege uitlegt hoe we een en ander moeten interpreteren. Zeer interessant en aan te bevelen.

Morgenavond vanaf 20:30 live via YouTube – een Q&A over de klimaatuitspraak van vandaag waarbij Shell is veroordeeld om haar beleid aan te passen om uitstoot broeikasgassen te beperken. Aanmelden kan via onderstaande link, stel je vragen alvast hieronder!https://t.co/ICn3tfPKTS

— Erik Verweij (@erikpjverweij) May 26, 2021

Het begint om 20.30 uur.