Mind the gap

De AEX nadert de eind vorige week gevormde opwaartse gap. Een sluiting van deze gap tot aan de 544,70 zou meer bevestiging geven met betrekking tot de recente vorming van een potentieel lagere top.

De AEX vormde in de afgelopen dagen een lagere top bij 552,85. Of hiermee de definitieve lagere top is gevormd, is nog niet te zeggen. Daarvoor is meer bevestiging nodig. Wel zien we de handelsruimte steeds smaller worden in het kortetermijnbeeld. Dit komt door de zware horizontale weerstandszone en de sinds februari 2016 opgaande bodemlijn. Deze opgaande bodemlijn moet structureel worden gebroken om een forsere correctie in te zetten. Deze opgaande bodemlijn is momenteel alweer te vinden bij 541,50. Ik gaf in de afgelopen week al aan dat we alert moesten zijn op de vorming van toppatronen als indicatie dat een lagere top zou worden gevormd. Bij de 552,85 werd eerder deze week een dubbele top gevormd. Doordat de intraday-toppen bij de 552,85 in twee achtereenvolgende handelsdagen op de borden werden gezet, is er sprake van een tweezers top. Verder werd bij deze toppen ook een shooting star en een harami gevormd. Een drievoudige indicatie dat een top is gevormd. Ook op de weekgrafiek zou vandaag een shooting star kunnen worden afgerond zodra een eventuele herstelbeweging vandaag zeer beperkt blijft. Maar dat zullen we pas aan het einde van de handelsdag weten. Na de recente doorbraak door de 546,60-top tijdens de krachtige herstelbeweging vanaf de 535,30-bodem stond de weg in principe open naar de dubbele jaartop bij 557,40. Toch was de vorming van een lagere top een realistisch scenario. Door het ontbreken van meerdere weerstanden boven de 546,60, was het onmogelijk om duidelijke draaimomenten aan te geven.

Internationale situatie
Als we kijken naar de internationale situatie dan zien we in de Europese markten een aanzienlijk zwakkere situatie dan in de AEX. Daar werden begin november ook de jaartoppen tot op heden gevormd. De herstelbeweging van de afgelopen weken bleef echter beperkt tot een smalle consolidatiefase die niet opwaarts werd gebroken zoals dat in de AEX juist wel gebeurde. Dit geldt voor zowel de Duitse DAX als voor de breed gespreide STOXX Europe 600. Als we kijken naar de Amerikaanse situatie dan zien we dat de voorlopende SOX al een aanzienlijke correctie achter de rug heeft en de neerwaartse druk op een langere stijgende bodemlijn opvoert. De S&P 500 en de Nasdaq 100 hebben in de afgelopen weken hun jaartoppen verder verhoogd, maar daarbij lijkt wel een dubbele top te worden gevormd, zoals we ook in de AEX begin november zagen. In deze indices moeten echter nog wel de eerste stijgende bodemlijnen worden gebroken als verdere verzwakking. Dit geldt ook voor de krachtige herstelbeweging die we zagen in de DJ Transport index. Daar werd in de afgelopen weken ook een dubbele top gevormd die gepaard ging met de vorming van een tweetal grote bearish engulfing patronen. Het zou een krachtig signaal zijn als de verschillende indices ongeveer tegelijkertijd verdere verslechteringen laten zien.

Forsere correctie komende tijd blijft het voorkeursscenario
Begin november vormde de AEX een dubbele hogere jaartop bij 557,40. Deze toppen gingen gepaard met de vorming van toppatronen, een shooting star en een bearish engulfing. Ook op de weekgrafiek en de maandgrafiek werden grote toppatronen gevormd, een bearish engulfing en een dark cloud cover. Dit betekende dat op ongeveer 6 punten na de zware dubbele top uit 2007 (een belangrijk langetermijnkoersdoel) werd behaald. Pas een structurele doorbraak boven de 557,40 en de 564 zorgt voor een volgende opwaartse fase richting de 590 en 610. Dit zou een voorzetting van de euforie betekenen en ook dat de sinds februari 2016 zeer steil opgaande bodemlijn opnieuw intact blijft. De neerwaartse bewegingen die dit jaar plaatsvonden zorgden in dat scenario slechts voor een rimpeling in de langetermijngrafiek. Dit zou betekenen dat de terugvallen van dit jaar zeer minimaal zijn gebleven, een tweetal kleine correcties van 5% en 6% in de zomermaanden en de recente mini-correctie van 4%. Dit is echter niet mijn voorkeursscenario. Ik acht de kans groter dat de huidige bewegingen zorgen voor de start van een forsere correctie in de komende tijd. Ik verwacht dat er een einde komt aan de euforie van het afgelopen jaar waarbij de AEX in een tweetal langere opgaande fase ongeveer 110 opliep.

Cruciaal kantelpunt bij sinds februari stijgende bodemlijn van 541,50
Buiten de gevormde toppatronen zien we ook nog steeds de contouren van een groot toppatroon in de AEX. Dit patroon wordt echter pas geactiveerd onder de bodemzone van de afgelopen twee maanden die bij 534,60 – 535,30 is te vinden. Onder de 534,60 is dan een koersdoel te berekenen dat rond de 510 ligt. Boven deze steunzone ligt verder nog de zeer belangrijke steun bij 541,50, de sinds februari 2016 stijgende bodemlijn. Als we kijken naar de RSI dan zien daar ook nog steeds een dalende trend waarbij in de afgelopen dagen een 2e lagere top lijkt te zijn gevormd. In het kortetermijnbeeld ligt de eerste weerstand nu bij de oude oktobertop van 549,45. Daarboven ligt de deze week gevormde tweezers top bij 552,85. Een doorbraak daarboven zet de weg open voor een hertest van de dubbele jaartop van 557,80. Toch acht ik de kans groot dat de neerwaartse druk weer verder zal worden opgevoerd in de laatste handelsweken van 2017. Eerste steunzone is bij de recent gevormde opwaartse gap te vinden tussen 544,70 en 546,35. Daarbinnen ligt bij 545,20 een steil opgaande zeerkortetermijnbodemlijn en ook het 50-daags gemiddelde. Een sluiting van deze gap zou de druk op de cruciale 541,50 weer laten toenemen. Ik acht de kans op een neerwaartse doorbraak hieronder dit jaar nog steeds realistisch.

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)