Toegang tot al onze analyses en koopstips? Word abonnee
AEX
AMX
BEL20
NAS100
US30
Bekijk realtime koersen

Marco Knulst: Vooruitzichttheorie

Marco Knulst: Vooruitzichttheorie
15 dec 2017 om 13:52

“De vooruitzichttheorie stelt dat de voorkeur van beslissingen bij onzekerheid afhankelijk is van de omstandigheden. Zo is de inschatting van kansen en risico’s niet absoluut, maar relatief ten opzichte van de voorgaande situatie. Daarbij speelt het zekerheidseffect een rol waardoor zekerheden zwaarder worden gewogen dan kansen. Ook telt verlies voor veel mensen zwaarder dan winst.”

Dit is de omschrijving die Wikipedia geeft van de vooruitzichttheorie, ook wel prospect theory genoemd.

Deze theorie werd beschreven door de psychologen Daniel Kahneman en Amos Tversky. De mens neemt allerlei beslissingen in het dagelijks leven. Veel van deze beslissingen worden daarbij niet rationeel genomen. De belegger heeft er voortdurend mee te maken. De toekomst is alles behalve voorspelbaar. De enige zekerheid die u momenteel heeft, is dat u op uw spaarrekening geen of nauwelijks rente ontvangt over uw saldo. En u loopt daarbij zelfs het risico, zij het gering, dat u uw spaarsaldo niet geheel terugkrijgt. De belegger dient beleggingsbeslissingen te nemen om toch tot een positief resultaat te komen.

Kahneman en Tversky zijn de hoofdpersonen in het nieuwe boek van Michael Lewis. De schrijver van “The big short” heeft van een moeilijk en waarschijnlijk voor velen een saai onderwerp, weer een bestseller weten te maken. “The undoing project”, de titel van zijn nieuwe boek, is voor veel beleggers weer een aanrader om te lezen.

Het boek beschrijft de vriendschap van 2 totaal verschillende karakters. 2 Israelische psychologen die in elkaars nabijheid aansprekende theorieën beschreven. Daniel Kahneman kreeg in 2002 zelfs de Nobelprijs voor de Economie voor het integreren van inzichten uit hun psychologisch onderzoek in de economische wetenschap. Over het menselijke oordeelsvermogen en het nemen van beslissingen in onzekere situaties. Hoewel het lange tijd leek dat Amon Tversky met de eer van hun gezamenlijk onderzoek er vandoor zou gaan, zorgde zijn dood ervoor dat Kahneman de prijs wel ontving.

Iedere belegger zal de huidige beurzen op een andere manier beoordelen. Wanneer u enkel kijkt naar de positieve signalen zoals bijvoorbeeld winstgroei, lage werkloosheid en het stijgende optimisme onder consumenten, dan zult u waarschijnlijk kansen zien op de huidige internationale financiële markten. Als u daarentegen voornamelijk kijkt naar signalen zoals 0%-rente, historisch hoge waarderingsmaatstaven en hoge relatieve overheidsschulden, dan zult u hoogstwaarschijnlijk een negatief gevoel hebben over toekomstige rendementen en vooral meer gefocust zijn op de onderliggende risico’s.

Hoe kan een belegger nu de vooruitzichttheorie gebruiken bij zijn beleggingsbeslissingen?

De vooruitzichttheorie stelt dat de voorkeur voor een bepaalde beslissing afhankelijk is van de omstandigheden. Het is dus belangrijk om te bepalen wat deze omstandigheid is. Is de reden dat u belegt vanwege het feit dat de spaarrekening geen rente geeft? Beslist u om te beleggen in aandelen en vastgoed omdat liquiditeit en obligaties geen vergoeding geven? Of beslist u om in aandelen en vastgoed te beleggen omdat de economische vooruitzichten goed zijn?

Volgens de theorie speelt het verleden ook een rol. De inschatting van kansen is afhankelijk van voorgaande situaties. Dit verklaart direct de marktcyclus van emoties. In de afbeelding ziet u dat een belegger steeds optimistischer wordt naarmate de voorliggende periode ook positief is geweest. Daarentegen wordt de belegger steeds voorzichtiger naarmate koersen verder dalen. De beslissingen worden dus sterk beïnvloed door emoties.

Het zekerheidseffect wat in de Wikipedia definitie omschreven wordt, is voor de belegger momenteel een belangrijke reden om risico’s op te zoeken. De belegger weet de recente jaren met zekerheid dat de rentevergoeding op spaarrekeningen en de effectieve rendementen op staatsobligaties rond het nulpunt liggen.

Zekerheid biedt momenteel dus geen rendement.

10 jaar terug, voor de kredietcrisis, kon de belegger nog kiezen uit een deposito van 5% of gaan beleggen. Zijn “zekere” beslissing om te blijven sparen leverde de belegger in ieder geval een mooi nominaal rendement op. Er viel dus wat te kiezen. De belegger moet het momenteel meer van kansen hebben. En hoe langer de periode duurt dat aandelen stijgen, des te meer waarde ziet de belegger in toekomstige kansen.

Daarnaast zou volgens de theorie van Kahneman en Tversky de belegger risico-avers zijn. Verlies weegt zwaarder dan winst.

10% verlies geeft een hogere relatieve negatieve gemoedsstemming dan dat 10% winst aan euforisch gevoel geeft.

Tot welke groep beleggers u ook hoort, voor iedereen is de toekomst onzeker. Niemand weet wat het beursjaar 2018 de belegger gaat brengen. Een continuatie van het positieve aandelensentiment of gaan trends keren? En als de aandelentrends gaan keren, waar gaat het geld dan naartoe? Welke beslissing wij ook nemen, er is en blijft onzekerheid.

De Golden Crosses beleggingsmethode houdt sterk rekening met onzekerheid. In de methode wordt rekening gehouden met verschillende hoofdscenario’s. Op basis van het verleden onderscheid ik de volgende 4 hoofdscenario’s;

Visie 1: onveranderd monetair beleid. In deze visie weten centrale banken met hun monetaire beleidsmaatregelen de economie gecontroleerd te sturen. Waarbij de inflatie onder controle blijft en de economische groei stabiel verder groeit. Een scenario waarin aandelen, vastgoed en obligaties over het algemeen prima presteren.

Visie 2: inflatie.  In deze visie wordt de economische groei inflatoir (boven de gestelde norm van 2%). Prijzen gaan stijgen omdat het aanbod de grote vraag naar goederen en diensten niet bij kan houden. Tekort aan arbeid resulteert in stijgende lonen (Phillipscurve) of er dreigt een grondstoffentekort door een mismatch in de vraag- en aanbodverhoudingen. Inflatiegecorrigeerde staatsleningen, grondstoffen en vastgoedbeleggingen passen als belegging goed bij dit scenario.

Visie 3: edelmetalen. In deze visie vluchten beleggers naar edelmetaal gerelateerde beleggingen omdat centrale banken de grip verliezen. Mogelijk verliest het huidige financieel systeem zelfs het vertrouwen, zoals dit ten tijde van de kredietcrisis of bijvoorbeeld na de ICT-crisis gebeurde. Of denk bijvoorbeeld aan het hacken van banktegoeden of andere systeemcrisissen. Het bezitten van edelmetalen dankt zijn kracht aan het verre verleden. Ten tijde van de gouden standaard en zelfs daarvoor met de duale standaard (goud en zilver), vormden edelmetalen de basis van de mondiale valuta.

Visie 4: SDR (wereldvaluta). De beleggingen uit visie 4 kunnen een prima keuze zijn wanneer er onzekerheid in de wereld heerst. Wanneer geopolitieke spanningen toenemen en niet duidelijk is wat de kracht van de eurozone zal zijn. Beleggen dient steeds meer uit een mondiaal perspectief te gebeuren. Het financieel systeem is complex en onverwachte gebeurtenissen kunnen van grote invloed zijn op ons vermogen. Het spreiden van vermogen over verschillende valuta (al dan niet via staatsobligaties of vreemde valutarekeningen) kan hierbij risicoverlagend werken. Wellicht dat de reserve valuta van het IMF, de SDR, in de toekomst een belangrijke rol gaat spelen.

William J. Bernstein beschrijft in zijn rampboek “Deep risk” ook 4 scenario’s’; namelijk inflatie, deflatie, confiscatie en destructie. Wat de mogelijke scenario’s ook zijn, de vooruitzichten voor 2018 zijn allerminst duidelijk. Net zo min als deze duidelijk waren aan het begin van beursjaar 2017. Het blijft belangrijk om risico’s te blijven zien. Ook wanneer deze ogenschijnlijk niet meer aanwezig lijken te zijn afgaande op de euforische ontwikkelingen op de financiële markten.

Het werk van Kahneman en Tversky is van groot belang. Net zoals ook Nobelprijswinnaar Robert Shiller (2013) en de winnaar van dit jaar, Richard Thaler, de kracht van de behavioral economics aantonen. Desalniettemin kan een hoger bewustzijn van de beslisregels niet voorkomen dat negatieve rendementen niet worden gemaakt. Wie had op basis van de vooruitzichttheorie kunnen voorspellen dat aandelen dit jaar de absolute winnaar zouden worden en dat vrijwel elke andere keuze verlies zou opleveren? Niemand.

Desondanks blijft het denken in mogelijke scenario’s en het spreiden van vermogen over beleggingen behorend bij de verschillende scenario’s op lange termijn essentieel om rendement te behalen en/of verliezen te beperken.

2017 is vooralsnog een bijzonder beursjaar voor de wereldwijde belegger die in scenario’s denkt. De winnende combinatie is voornamelijk aandelen, bijvoorkeur Europese en Emerging Markets. De perfecte score zou zijn geweest om daarbij eventuele valutarisico af te dekken. Een belegger die wereldwijd spreidt over verschillende beleggingscategorieën en het valutarisico niet heeft afgedekt, heeft vooralsnog een matig jaar.

Voor beleggers die alles zeker weten, is het nieuwe boek van Michael Lewis verspilde tijd. Voor alle anderen de moeite waard om zo inzicht te krijgen in ons beslisproces en vooral met betrekking tot de dwalingen die hiermee gepaard gaan.

 

Wil je direct op de hoogte zijn van het laatste beursnieuws?

Schrijf je nu in voor onze gratis nieuwsbrief en mis niks!

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.