Duitse Verkiezingen: Superspannende exitpolls
19.00 uur – De eerste exit polls en prognoses tonen een nek-aan-nek race tussen de CDU/CSU en de SPD.
Een andere exit poll toont een lichte voorsprong voor de SPD, 26 om 24. Samen zouden ze nipt aan een meerderheid hebben maar dat ze samen gaan regeren is niet waarschijnlijk. De combinaties die er wel uit zouden kunnen komen, via Jeroen Wollaars van Nieuwsuur:
Pas vanavond laat zal de definitieve uitslag bekend worden.
Vandaag houdt Duitsland verkiezingen voor de Bundestag. Wie wordt de opvolger van bondskanselier Angela Merkel en welke partijen gaan een nieuwe regering vormen? Het is ongelooflijk spannend en als de peilingen ons niet bedriegen, stevenen onze Oosterburen af op een ruk naar links.
Duitsland kent 60.4 miljoen stemgerechtigden en de kandidaat winnende partij wordt voorgedragen als bondskanselier. De huidige bondskanselier, Angela Merkel (geboren als Angela Kasner) is al sinds 22 november 2005 bondskanselier van Duitsland.
Dit artikel stond eerder in het online beursmagazine van De Aandeelhouder. Wilt u dat magazine elke zaterdag ontvangen? Klik hier voor een gratis inkijkexemplaar en klik hier voor het afsluiten van een abonnement a €99,- per jaar.
De huidige regering bestaat uit een coalitie van CSU/CSU en SPD. Die haalden tezamen in 2017 53,5% van de stemmen. De SPD wilde eerst in de oppositie plaatsnemen, maar nam later toch de handschoen op en vormde samen met Angela Merkel’s partij de regering Merkel-IV.
Het wordt spannender dan ooit want de CDU/CSU is niet langer de grootste partij. De SPD (links) is in de peilingen sterker en de verwachting is (uiteraard kan dat nog veranderen) dat er over linkerzijde een regering gevormd gaat worden.
En dat gaat grote gevolgen hebben voor de weg die Duitsland inslaat. Met in ieder geval meer Europa en de definitieve doorbraak van de groene agenda. Kernenergie staat nog niet op het programma, maar ook hier is men aan het schuiven: het is misschien nodig om de emissiedoelen op termijn te halen.
De lijsttrekkers (Spitzenkandidaten) van de belangrijkste politieke partijen zijn:
- Armin Laschet – CDU: gedoodverfd opvolger van Angela Merkel. Vorig jaar was er nog een andere kandidaat, Annegret Kramp-Karrenbauer, maar zij stapelde blunder op blunder en moest voortijdig het veld ruimen.
- Olaf Scholz – voorman van de socialistische SPD en huidig minister van Financiën. Hij liet richting Europa al het strenge begrotingsbeleid los en is genegen meer Europese samenwerking toe te staan
- Annalena Baerback – Grunen
Verder zijn er nog Christian Lindner van de liberale FDP, Janine Wissler/Dietmar Barsch, van de linkse partij Die Linken en Alice Weidel, van de rechtse partij AfD, Alternative für Deutschland.
Tot twee weken geleden leken de peilingen aan te geven dat de huidige minister van Financiën en vice-premier Olaf Scholz de beste papieren heeft. In onderstaande afbeelding ziet u het verloop van de peilingen volgens de gezaghebbende opiniewebsite Politico.
De laatste dagen lijkt de topman van CSU/CDU echter een comeback en er zijn ook peilingen waarin Armin Laschet als winnaar uit de bus komt, zoals deze van het Engelse magazine The Economist, ook geen kinderachtig medium:
Het geeft maar aan hoe spannend het wordt. De Duitsers mogen vandaag tot 18.00 uur stemmen en meteen daarna zal een exitpoll bekend worden gemaakt, die doorgaans zeer betrouwbaar is gebleken.
Kiesdrempel
In Duitsland geldt een kiesdrempel, partijen met minder dan 5% van de kiesgerechtigden achter hen komen niet in de Bondsdag. Dat er 18 partijen meekwaken over het regeringsbeleid, zoals in Nederland nu het geval is, komt daar dus niet voor. Wel zo efficiënt.
De Bondsdag telt in principe 598 zetels, maar omdat er in Duitsland een nogal complex verkiezingssysteem is, komt het over het algemeen hoger uit. In het kort: Duitsers stemmen twee keer: de eerste stem (Erststimme) is voor iemand uit hun district, de tweede (Zweitstimme) is voor de partij waar ze op stemmen. De Bondsdag wordt verdeeld op basis van de Zweitstimmen.
Maar: als een partij bijvoorbeeld maar recht heeft op 15 zetels, en er 20 districtwinnaars zijn, komen die 20 toch allemaal rechtstreeks in het parlement. Om de verhoudingen dan weer recht te trekken, krijgen andere partijen ook extra zetels, zodat de verdeling weer is als op basis van de Zweitstimmen.
Gedoodverfde winnaar: Olaf Scholz
Olaf Scholz lijkt af te stevenen op een verkiezingsoverwinning. In 1998 kwam Scholz al in de Bundestag namens Hamburg-Altona. Minister werd hij al in 2007, van Arbeit und Soziales Branchenmindestlöhne.
Na zeven jaren als burgemeester van Hamburg (2011-2018) keerde de Osnabrücker terug naar de landspolitiek. Binnen de SPD trok Martin Schulz zich na de verkiezingen van 2017 terug als partijvoorzitter en Scholz werd zijn opvolger. Nadat Scholz meeschreef aan het regeringsakkoord kreeg hij zelf de rol van minister van Financiën en zelfs die van vice-kanselier.
De plannen van Scholz
Scholz wil de economie moderniseren en klimaatverandering bestrijden en daarnaast wil hij een soeverein Europa gebaseerd op solidariteit. Hij wordt door de CDU/CSU een koekoeksjong genoemd: hij lijkt er vandoor te gaan met de erfenis van Merkel.
Scholz presenteert zich als degene die het beste de continuiteit van de huidige regering kan waarborgen. Dat zou normaal gesproken voorbehouden zijn aan de opvolger van Merkel, Armin Laschet, maar die laat zich de kaas geheel van het brood eten door Scholz.
Scholz heeft meer last dan lust van zijn eigen partij in die zin, dat veel Duitsers graag het huidige beleid voortgezet zien. Thema’s van zijn eigen partij zijn de woningbouw, hogere lonen en hogere pensioenen.
Pro-Europa
Scholz is als Duits minister van Financiën iemand die in Europa zeer belangrijk is. De Duitse centrale bank wil dat er minder ruim met geld gestrooid wordt bij de ECB maar Scholz streeft juist naar meer Europese samenwerking.
In Duitsland is ook de relatie met grote buur Rusland onderwerp van discussie. De Duitsers zijn daarover erg verdeeld: inwoners van het voormalige Oost-Duitsland willen dat de banden aangehaald worden, de voormalige West-Duitsers zien liever een hardere opstelling jegens Putin.
Energie en klimaat
Twee factoren die voor beleggers van doorslaggevend belang zijn, zijn de EnergieWende en de klimaatverandering. De groene agenda krijgt, zeker als Scholz en de SPD de baas worden en eventueel een regering gaan vormen met Die Grunen van Baerbock, een behoorlijke push.
Op de beurs wordt alles wat groen ademt al door veel beleggers in de armen gesloten en dat zal na de Duitse verkiezingen alleen maar heviger worden.
Een ander probleem is de energievoorziening. Duitsland is net goed en wel van kernenergie af, dat werd in 2011 ‘kaltgestellt’ na het ongeluk in Japan. Duitsland houdt in Europa de kwalificatie ‘groen’ tegen voor kernenergie en moet zelf op zoek naar alternatieven.
Eén ervan is gas. De aanleg van Nordstream 2, een pijpleiding van uit Rusland naar Duitsland moet daarin voorzien. De Verenigde Staten, en ook andere Europese landen, willen dat deze afgeblazen wordt. Maar in Duitsland ligt dit gevoelig.
Enerzijds is er de roep om Rusland harder aan te pakken en te straffen door deze pijpleiding af te blazen. Anderzijds zou dat een enorme financiële strop betekenen en voor de nabije toekomst een enorm tekort aan aardgas. Zeker nu de energieprijzen de pan uit rijzen en er een groot tekort aan gas dreigt deze winter is dit actueel.
Financieel sterker Europa
En dan is er nog de verdergaande samenwerking in Europa op financieel gebied. Nederland was als één van de vrekkige vier (Zweden, Denemarken en Oostenrijk) tegen het herstelplan van de EU maar Duitslans is niet langer één van de hardliners binnen het Europese spectrum.
Scholz als minister van Financiën heeft daar als socialist een grote rol in gespeeld. Het Frans-Duitse herstelplan van €750 miljard is er door dankzij Scholz en vooral Merkel en dat betekent dat de EU gezamenlijk schuld gaat uitgeven.
Scholz liet de Duitse doctrine dus min of meer los en dat was ook wel te verwachten met een minister van Financiën van SPD-huize. Van hem zal het dus de komende jaren afhangen hoe de EU hier verder mee om zal gaan.
Concluderend kunnen we stellen dat een winst van Scholz de financieringsdiscipline in Duitsland zal doen afnemen. Dat betekent dat de Duitsers meer willen gaan lenen wat druk zal geven op de Duitse staatsobligaties, met als gevolg een hogere rente. Duitsland was altijd samen met Nederland de hoeder van het Europese begrotingsbeleid maar dat gaat veranderen.
Regeringsvorming
De vorming van een nieuwe regering in Duitsland zal voor het eerst sinds lange tijd weer door drie partijen dienen te gebeuren. In de peilingen ligt alles redelijk dicht bij elkaar, met als koplopers Scholz en kort na hem Laschet als natuurlijke opvolger van Merkel.
Het wordt een close race, waarbij de Grünen ook nog niet helemaal uitgeschakeld zijn. Zij kregen bijvoorbeeld zomaar €1,25 miljoen aan steun van een Nederlandse internetmiljardair. Die deed dat eerder bij D’66 waarna Sigrid Kaag het aantal zetels van 19 naar 24 toverde….
Nederlandse miljardair spekt na D66 en PvdD ook Duitse milieupartij https://t.co/Ft2EO1Ktmf via @telegraaf
— Nico A. Inberg (@NicoInberg) September 13, 2021
De verkiezingen zijn op zondag 26 september. Er doen zo’n dikke 50 partijen aan mee maar uiteindelijk zullen er door de kiesdrempel van 5% maar een klein aantal partijen in de Duitse Bundestag komen.
Dit artikel stond eerder in het online beursmagazine van De Aandeelhouder. Wilt u dat magazine elke zaterdag ontvangen? Klik hier voor een gratis inkijkexemplaar en klik hier voor het afsluiten van een abonnement a €99,- per jaar.
