Beperkte bewegings ruimte

De bewegingen in de AEX zijn al sinds medio december beperkt. Door meerdere opgaande bodemlijnen wordt de bewegingsruimte dagelijks ook kleiner waardoor de AEX binnenkort een vervolgrichting zal moeten kiezen.

Waar en wanneer komt de zeer krachtige opgaande beweging sinds begin 2019 ten einde?

Een week geleden wist de AEX zijn jaartop nog te verhogen naar 615,75, maar er is nog geen structurele doorbraak te zien die zorgt voor een krachtig opwaarts vervolg. Zolang er echter geen verslechteringen plaatsvinden onder enkele belangrijke steunniveaus blijft een verdere stijging mogelijk. Rond de 610 liggen enkele toppen uit de jaren 1999 – 2001 die destijds onderdeel uitmaakten als de schouders van een zeer groot hoofd-schouderpatroon, wat zorgde voor een langdurige en forse bearmarkt in de AEX. Vanaf de 2009-bodem van net onder de 200 punten werd toen een nieuwe en zeer lange bullmarkt gestart. Deze bullmarkt kwam in het laatste kwartaal van 2018 ten einde doordat meerdere opgaande bodemlijnen in de maandgrafiek van de AEX op logaritmische schaal werden gebroken. Kijken we naar de bewegingen sinds begin vorig jaar zien we een zeer krachtige herstelbeweging die uiteindelijk zorgde voor een terugtest (ondanks de hogere jaartoppen) van een van deze voormalige opgaande bodemlijnen. Naar mijn mening was dit destijds het einde van de lange bullmarkt. De krachtige herstelbeweging vanaf de decemberbodem van 2018 bij 472,20 is niet het startpunt van een nieuwe en langdurige bullmarkt. Ook ging deze beweging gepaard met slechts een tweetal normale correcties van maximaal 10% in 2019. Een zeer beperkt aantal terugvallen die naar mijn mening aangeven dat er sprake is van een zeer euforische markt. Als we kijken naar meerdere factoren voor de aandelenmarkt zijn er genoeg belangrijke signalen die aangeven dat de huidige beweging ten einde loopt. In een euforische markt is het echter onmogelijk om aan te geven waar het draaipunt ligt. De beweging vanaf de 528,70 in augustus ging in december over in een blow-off beweging.

Visie technische analyse:

Grafiek AEX-index op dagbasis

Bron: Reuters Metastock XV, 15 januari 2020, Zie ook onze uitleg van technische begrippen

Grote stijgende wig in de weekgrafiek sinds augustus 2019, onderkant van dit patroon ligt nu bij 604,50
We hebben in de afgelopen jaren vaker gezien dat een dergelijke overshoot (of blow-off) beweging geregeld zorgt voor de vorming van een belangrijke top en draaipunt in de markt. Als we kijken naar de intermarkt indicatoren (rente, valuta, goud en olieprijs) dan zien we veel signalen die niet wijzen op een krachtig en duurzaam vervolg in de aandelenmarkten. Vorige week besprak ik al de krachtige opwaartse draai in de 10-jaars rente in Duitsland, maar ook de bewegingen in de andere intermarkt indicatoren geven een vergelijkbaar beeld. Als we de technische indicatoren bekijken, zien we nog steeds in het middellange- en kortetermijnbeeld een situatie van negatieve divergentie. Dit betekent dat zowel de MACD als de RSI een patroon vormen van lagere toppen terwijl de AEX nog steeds hogere toppen vormt. Medio december werden de eerdere toppen opwaarts gebroken. Deze toppen lagen destijds rond de 600 punten. De opwaartse vervolgbeweging zorgde voor een bandbreedte van ongeveer 14 punten in de afgelopen weken. Er lijkt dus sprake te zijn sinds medio december van consolidatie op een hoog niveau. Als we kijken naar de weekgrafiek zien we de ontwikkeling van een groot toppatroon, een zogenoemde stijgende wig. Dit betekent dat de bodems sinds augustus sneller zijn opgelopen dan de toppen. Tevens zorgden de toppen van de afgelopen weken voor een terugtest naar een van de voormalige stijgende bodemlijnen sinds begin 2009 op de logaritmische grafiek. Deze voormalige bodemlijn is momenteel te vinden bij 624 als weerstand. De opgaande bodemlijn van de stijgende wig ligt vandaag bij 604,50. Eens structurele slotkoers onder deze bodemlijn sinds augustus zou een duidelijk draaipunt in de AEX zijn waarna een krachtig neerwaarts vervolg kan starten. Als we kijken naar de bodemlijn op de lineaire daggrafiek dan ligt de sinds augustus stijgende bodemlijn vandaag bij 601, ongeveer gelijk aan het oplopende 50-daags gemiddelde. Er is dus een steunzone die moet worden gebroken, om een duidelijk draaipunt in de AEX te bewerkstelligen waarna mijn kortetermijnopinie weer kan worden verlaagd naar Short. Zolang deze zone niet wordt gebroken, blijft de huidige consolidatiefase intact waarbij hogere toppen nog steeds mogelijk zijn. Toch lijkt de laatste fase van een krachtige opgaande beweging te zijn aangebroken en moeten we ook alert blijven op de vorming van nieuwe toppatronen in zowel de dag- als de weekgrafiek.

Goud: forse verdere stijging nadat de neklijn van een groot bodempatroon opwaarts werd gebroken een half jaar geleden
Een van de intermarktindicatoren is de goudprijs. De goudprijs heeft in de zomer van 2019 een groot bodempatroon afgerond. Dit zogenoemde omgekeerde hoofd-schouderpatroon was sinds medio 2013 in ontwikkeling. De bodem van dit patroon werd rond de USD 1.050 geplaatst begin 2016. Hierna werd ook de dalende tendens opwaarts gebroken, waarna het tot de zomer van 2019 duurde voordat de goudprijs boven de neklijn van dit grote omkeerpatroon brak. De neklijn van dit patroon lag bij de zone USD 1.360 – 1.380. Deze zware weerstand werd opwaarts gebroken met een aanzienlijke opwaartse gap. Dit betekende een duidelijk opwaarts vervolgsignaal. Sinds 2016 zagen we al een nieuwe opgaande trend, maar deze werd definitief bevestigd boven de genoemde neklijn. Vanuit dit patroon is een koersdoel te berekenen van ongeveer USD 1.700. Kijkend naar de langere grafiek ligt een meervoudige top uit 2012 net onder de USD 1.800. In het langere technische beeld ligt hier mijn eerstvolgende koersdoelen. Na de opwaartse doorbraak boven de neklijn is de goudprijs in de afgelopen maanden al fors opgelopen en lijkt een volgende opwaartse versteiling te zijn gestart. Deze 3e opwaartse versteiling werd in de zomer van vorig jaar gestart vanaf ongeveer de USD 1.270. Belangrijke steunpunten in het kortetermijnbeeld zijn te vinden bij de USD 1.529 en de 3e opgaande bodemlijn van nu USD 1.490. Een beweging hieronder zou een terugtest naar het uitbraakniveau (neklijn) kunnen starten. Zolang deze neerwaartse doorbraak niet plaatsvindt, blijft een verdere stijging in de komende maanden realistisch richting de USD 1.700.

Grafiek Goud op dagbasis

Bron: Bloomberg, 15 januari 2020

Technische analyse maakt deel uit van de risicoanalyse van het ING Investment Office

¹ Contra-indicator, zeer negatief sentiment kan beoordeeld worden als positief.
² Technische analyse (TA) is een manier om de koersontwikkeling op financiële markten te voorspellen en is één van de signalen die onze risicobarometer stuurt. Alle signalen (waaronder het TA-signaal) worden onafhankelijk van elkaar bepaald en opgeteld tot één (totaal) risicosignaal. Dit signaal is bepalend voor onze tactische assetallocatie

Meer weten over technische analyse?
Zie onze uitleg van technische begrippen.

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)