Beleggen in China? Dit moet je weten

Chinese aandelen zijn in trek. Geen wonder, want de rendementen zijn behoorlijk en de emerging market met meer dan 1,4 miljard inwoners biedt veel kansen. Aandelen zoals Tencent, AliBaba, NIO en Baidu zijn de afgelopen jaren steeds meer op de radar gekomen bij Nederlandse beleggers.

Toch is beleggen in Chinese aandelen voor veel particulieren een lastig thema. Het gebrek aan transparantie met betrekking tot de cijfers maakt het er niet gemakkelijker op. Daarnaast is de markt in China structureel anders. Veel bedrijven zijn (deels) in handen van de Staat en dit heeft gevolgen voor de ‘vrije markt’ zoals wij die kennen.

Kortom: aandelen kopen in de regio biedt veel kansen maar kent risico’s die niet bestaan bij het beleggen in Amerikaanse of Europese aandelen. Vooral de zogeheten Variable Interest Entity structuur (VIE Structure) is bij veel beleggers onbekend. Maar wel cruciaal om te weten bij het kopen van Chinese aandelen.

Populaire aandelen: NIO, Baidu en Tencent

Het bedrijf NIO maakt zelfrijdende elektrische auto’s en kan worden gezien als een concurrent van het bekende Tesla. Aandelen van de Chinese autofabrikant handelde begin 2020 rond de 3 dollar maar zijn inmiddels 62 dollar waard. Wellicht deels te wijten aan de hype rondom elektrische auto’s, maar het is een behoorlijke koersstijging.

Ook het ‘Google van China’, Baidu, is in een jaar tijd ongeveer verdubbeld in waarde. Het bedrijf heeft bijna een monopolie op de zoekmachinemarkt in China en heeft afgelopen week aangekondigd om zich daarnaast te gaan richten op smart electric vehicles. Behalve de Google van China lijkt het nu dus ook een soort Tesla van China te willen worden.

Dan is er Tencent, een van de grootste technologiebedrijven ter wereld. Het bedrijf heeft zo’n beetje alles wat je als technologiebedrijf maar kunt hebben: video platforms, gaming, financiële apps om te betalen en communicatiediensten zoals WeChat. WeChat is het Whatsapp van China. Het bedrijf is een soort mix van Google, Adyen en Activision Blizzard en de koers is dan ook in minder dan 4 jaar verdriedubbeld. Het aan de Nederlandse AEX-genoteerde bedrijf Prosus heeft een flink belang in de technologiereus.

De economie van China

De markt in China is een andere dan die in bijvoorbeeld de Verenigde Staten of in Europa. De economie is een central planned economy waarbij de overheid een aanzienlijke rol speelt door het voeren van beleid aan de hand van bepaalde groeistrategieën. Zo kondigde het land in augustus vorig jaar aan om een belastingvoordeel toe te kennen aan bedrijven in de halfgeleiderindustrie. Voor zo’n beetje alle bedrijven in die sector geldt dat zij de eerste twee jaar waarin zij winst maken minder of geen belasting hoeven te betalen. Kortom: van een typische ‘vrije markt’ is geen sprake en als belegger dient men hier rekening mee te houden.

De oorzaak

Om te begrijpen waarom de economie van China anders functioneert zal men naar de geschiedenis moeten kijken. Van 1966 tot 1976 was er onder leiding van Mao Zedong de zogeheten Cultural Revolution; het Chinese communisme moest centraal staan en kapitalisme moest worden geweerd. Dit bracht uiteindelijke ernstige schade toe aan de economie en had vele doden tot gevolg. 

Mao Zedong kwam te overlijden en in 1978 kwam Deng Xiaoping aan de macht. Met veel steun van de elite zorgde hij voor ingrijpende hervormingen van de markteconomie. Hij wordt ook wel de architect van het moderne China genoemd. De markt moest worden hervormd en open worden gesteld naar de buitenwereld.

State-ownership werd afgebouwd en investeringen via foreign investments werden toegelaten. De markt werd liberaler en in de tweede golf van hervorming vond privatisering plaats, hoewel de olie-industrie en de bancaire sector strikt staatsgestuurd bleven.

De Chinese economie maakte enorme sprongen en de private sector groeide enorm. China voegde zich uiteindelijk bij de World Trade Organization en maakte sinds de hervormingen een ongekende groei mee. Kleine vissersdorpjes zoals Shenzhen groeide in enkele tientallen jaren uit tot mega-steden.

Aan deze hervormingsgedachte lijkt een einde te komen onder leiding van Xi Jinping. De staat neemt weer een prominentere rol in wat betreft de economie en stuurt weer meer aan via bepaalde groeistrategieën. Het voorbeeld van de belastingregels voor de halfgeleiderindustrie is daar een illustratie van.

China wil zelf een dominante positie in deze sector en doet er dus alles aan om deze bedrijven te stimuleren. De handelsoorlog tussen de VS en China omvat dan ook kritiek van de VS op deze manier van handelen en de interventies van de overheid in de markteconomie.

Openen van de financiële markt

Dit alles doet er niet aan af dat de financiële markt en economie in China steeds meer open wordt gesteld voor investeringen van buitenaf. China kende eerder limieten voor foreign investments in de Chinese markt, maar veel van deze limieten zijn geschrapt sinds 1 januari 2020.

Grote Amerikaanse partijen zoals BlackRock, GoldmanSachs en Morgan Stanley zijn druk bezig om steeds meer voet aan de grond te krijgen in China. Sinds vorig jaar worden er door deze partijen allerlei investeringsfondsen opgestart in China.

Het doel is duidelijk: meeprofiteren van de enorme groei die het land de komende jaren zal meemaken. Inmiddels is ook duidelijk geworden dat de economie veel sneller aan het herstellen is en dat de corona-crisis in China veel beter onder controle is dan elders in de wereld. 

De handelsoorlog en de gevolgen voor aandelen

Dan denkt u natuurlijk: ik ga Chinese aandelen kopen en profiteren van deze groei. Aandelen zoals AliBaba, Tencent en Baidu zijn gewoon verhandelbaar op bijvoorbeeld de Amerikaanse beurs. De vraag is overigens wel hoe lang nog, aangezien er flink wat druk wordt uitgeoefend door Amerika op het beleggen in Chinese aandelen.

Vorig jaar November gaf Trump een zogeheten executive order die het Amerikaanse investeerders verbiedt om bepaalde Chinese aandelen in bezit te hebben of te verhandelen. Tientallen aandelen staan op de lijst en Amerikanen hebben tot november dit jaar om deze aandelen te vervreemden. Onder deze bedrijven zijn grote namen als het oliebedrijf CNOOC en SMIC, een groot bedrijf dat halfgeleiders produceert. Eerder deze maand werden er negen nieuwe bedrijven op de black list gezet. Al deze bedrijven zagen als gevolg van deze executive order hun koersen sterk fluctueren.

Ook is de New York Stock Exchange van plan om de drie grootste Chinese telecombedrijven van de beurs halen, alhoewel er enige onduidelijkheid is ontstaan of dit wel doorgaat. Het gaat om China Mobile, China Unicom en China Telecom: de drie grootste telecommunicatie bedrijven in het land. Het gevolg van de aankondiging van deze delistings is dat de koersen begonnen te schommelen met dubbele cijfers.

Het is overigens nog wel de vraag of Joe Biden deze koers zal doorzetten en hoe de Europese Unie de komende jaren om zal gaan met het investeren in Chinese bedrijven. Wat belangrijk is om te onthouden is dat u als belegger rekening dient te houden met onvoorziene aankondigingen en maatregelen die de volatiliteit van de aandelen flink kunnen aanzwengelen.

Waar beleggen in Chinese aandelen

Aandelen zoals AliBaba, Tencent en Baidu zijn vooralsnog gewoon verhandelbaar op de Amerikaanse beurzen. Zelfs als de Verenigde Staten bepaalde Chinese aandelen volledig in de ban zouden doen, zijn deze wel verhandelbaar op bijvoorbeeld de beurs in Hong Kong. De meeste brokers hebben toegang tot deze beurs en de acties vanuit de VS betekenen niet per direct dat u als Europese belegger deze aandelen niet meer kan kopen. 

Een andere optie is de beurs in Shanghai of Shenzhen, maar dit wordt al lastiger. Die beurzen maken onderscheidt in A-shares en B-shares. De A-shares zijn alleen verhandelbaar voor de Chinese bevolking. Als buitenlander kunt u hier niet bij. Professionele partijen kunnen soms door middel van een licentie toch toegang krijgen tot deze A-shares, maar als particulier is dit niet mogelijk.

Een andere oplossing is het beleggen in ETF’s die de Chinese indices volgen. Grote partijen als iShares en Lyxor hebben ETF’s die u gewoon bij de meeste brokers kunt kopen. U belegt dan meestal in de top 50 of top 100 van Chinese bedrijven. Wanneer u graag een positie wilt nemen in het bedrijf Tencent, dan biedt het aan de Nederlandse AEX-genoteerde bedrijf Prosus een oplossing. Zij bezitten een behoorlijk belang in de Chinese techreus. 

Opgelet: Variable Interest Entity

Voor Chinese bedrijven in bepaalde sectoren zoals telecommunicatie, e-commerce, educatie en media zijn er restricties wat betreft foreign investments. Die zijn er om de controle niet uit handen te verliezen en om buitenstaanders geen grote belangen toe te kennen in cruciale sectoren van de Chinese economie.

China publiceert zogeheten ‘Negative Lists’ waarin sectoren staan aangegeven waarin investeringen van buitenaf niet zijn toegestaan of in ieder geval zijn gelimiteerd. Hoewel deze restricties minder stevig aan het worden zijn, zijn ze wel degelijk van belang. Via deze link kunt u de negative list van juli 2020 zien ter illustratie.

Voor sommige bedrijven is foreign investment dus niet toegestaan dan wel gelimiteerd. Om toch toegang te krijgen tot deze aandelen is een speciale constructie bedacht. Hierdoor kan een niet-Chinese belegger toch via bijvoorbeeld de Amerikaanse beurs deze aandelen kopen.

Deze bedrijven maken gebruik van een slimme juridische constructie die ook wel bekend staat als de zogeheten VIE-Structure, een Variable Interest Entity structuur. De VIE-structuur bevat drie onderdelen:

1. Een buitenlandse houdstermaatschappij. Vaak ingeschreven op de Kaaimaneilanden.
2. Een Chinese onderneming volledig in buitenlandse handen (WFOE en sinds januari 2020 een zogeheten foreign-funded enterprise)
3. Een Chinese onderneming volledig in eigendom van Chinese staatsburgers

Bron: eigerlaw.com 

De oprichters, investeerders uit het buitenland en andere aandeelhouders bezitten de aandelen in de Kaaiman-houdstermaatschappij. Die houdstermaatschappij bezit op haar beurt 100% van de aandelen in de WFOE.

Deze WFOE verkrijgt vervolgens een vergunning om in de verboden of gelimiteerde industrie te opereren. De WFOE heeft de zeggenschap over het binnenlandse bedrijf door middel van contractuele overeenkomsten. Dit zijn bijvoorbeeld overeenkomsten zoals een “Equity Pledge Agreement”, “Business Operation Agreement”, “Exclusive Service Agreement”, “Entrusted Voting Agreement” en een “Exclusive Option Overeenkomst”.

Door deze overeenkomsten controleert de Kaaiman-houdstermaatschappij uiteindelijk het binnenlandse bedrijf. De winsten worden na de belasting overgedragen aan deze houdstermaatschappij. Hoewel er geen directe zeggenschap over het eigen vermogen is tussen de WFOE en het binnenlandse bedrijf, kan de WFOE door het sluiten van VIE-overeenkomsten het bedrijf daadwerkelijk controleren en de winst uit de operatie van de binnenlandse entiteit verkrijgen. 

De structuur zorgt dat twee doelen worden bereikt. Allereerst geeft het Chinese bedrijven toegang tot kapitaal uit het Westen. Daarnaast geeft het Westerse investeerders toegang tot Chinese aandelen. Door middel van de VIE is het bedrijf op papier in handen van Chinezen, terwijl het er indirect voor zorgt dat de Westerse aandeelhouders eigenaar kunnen zijn. 

Het probleem van de VIE

Het probleem zit in het woord ‘eigendom’. De VIE-structuur is niet erkend door Chinees recht en dus in feite illegaal. Het wordt geaccepteerd, althans een soort van gedoogd. Als ‘aandeelhouder’ bezit u dus niet direct de aandelen. Door de VIE-structuur bezit u enkel een aandeel in de Kaaiman-houdstermaatschappij die op haar beurt een soort contractuele overeenkomst tot winstuitkering heeft met het echte bedrijf. 

U bezit dus niet de ‘echte’ aandelen en er is dus geen sprake van rechtstreeks eigendom in de desbetreffende onderneming waarvan u denkt de aandelen te kopen. U bezit aandelen in de houdstermaatschappij. En het zou dus kunnen dat de Chinese regering stappen onderneemt om deze constructie aan banden te leggen. Wat gaat er dan gebeuren met de ‘nep’-aandelen? Het is een juridisch grijs gebied en brengt enorm veel onduidelijkheid met zich mee. Zeker met de spanningen die spelen tussen de VS en China zijn vele scenario’s denkbaar die kunnen zorgen voor flinke problemen als aandeelhouder van dergelijke aandelen.

Conclusie

Beleggen in China is populair, en niet zonder reden. Als belegger dient u echter goed op te letten wanneer u wilt beleggen in Chinese aandelen. Allereerst functioneert de markteconomie in China structureel anders dan bijvoorbeeld in de VS of de EU. De markt is pas relatief kort opengesteld voor buitenlandse investeerders en de overheid blijft een grote rol spelen. Daarnaast is de handelsoorlog tussen Amerika en China zo hevig dat ook de financiële markten betrokken worden bij de rivaliteit. Aandelen komen op blacklists of worden van de beurs gehaald. Dit zorgt voor hevige volatiliteit en brengt risico’s met zich mee die lastig in te schatten zijn.

Recentelijk heeft de VS nog aangekondigd dat er negen nieuwe bedrijven op de blacklist komen, waaronder Xiaomi. Xiaomi is sinds kort Apple gepasseerd als derde grootste smartphone producent in de wereld. Het gevolg van de aankondiging zorgde eerder deze maand nog voor een scherpe koersdaling van meer dan 10%. Telecombedrijven China Mobile, China Telecom en China Unicom bewogen eerder al met dubbele cijfers toen de New York Stock Exchange aankondigde deze van de beurs te halen.

De spanningen tussen de VS en China hebben gevolgen voor de noteringen van Chinese aandelen en kunnen zorgen voor scherpe koersfluctuaties. De spanningen lijken eerder toe te nemen dan te stoppen, en meer van deze taferelen lijken op de loer te liggen. Wat de positie van Joe Biden wordt ten aanzien van het investeren in Chinese bedrijven moet overigens nog blijken. Ook de positie van de Europese Unie zal waarschijnlijk de komende maanden duidelijker worden.

De Chinese markt kent enorme potentie maar tegelijkertijd bestaan er talloze risico’s die lastig zijn in te schatten. U dient zich er van bewust te zijn dat het beleggen in Chinese aandelen risico’s met zich meebrengt die Amerikaanse of Europese aandelen niet kennen. Risico-averse beleggers doen er daarom verstandig aan om niet, of eventueel indirect – via ETF’s – in China te beleggen. Zelfs dan zijn er nog steeds unieke risico’s aanwezig. Omdat China restricties kent wat betreft investeringen van buitenaf zijn er allerlei maatregelen waarmee u als belegger rekening moet houden. Het is met name oppassen geblazen met de zogeheten VIE-structuur, zoals hierboven uitgelegd. Het is belangrijk hier bij stil te staan alvorens te investeren in Chinese aandelen.

Jordy Beuving zit momenteel in de laatste fase van de bachelorstudie Rechtsgeleerdheid aan de Universiteit van Tilburg. Hij studeerde eerder Finance, Tax & Advice in Eindhoven. Daarnaast actief (bestuurs)lid van de commissie A&F Investments als External Affairs Officer en Financial Analyst. Eerder werkzaam geweest als Financial Assistant en momenteel werkzaam bij ProBeleggen.

Jordy Beuving (bekijk profiel en disclaimer)