Bas Heijink: vakantietijd!

Dit is de laatste technische analyse voor de komende 3 weken. De komende weken ben ik op vakantie en zal op maandag 21 augustus de eerstvolgende analyse weer publiceren. Ik wens u allen een goede zomervakantie toe.

Langere correctieve fase in aandelenmarkten en opwaarts vervolg euro-dollar

Wat mogen we de komende weken verwachten op de financiële markten? Ik gaf u gisteren al een technische visie op de uitbraak na een jarenlange zijwaartse periode in de euro-dollar, waarbij ik de komende maanden een verder aansterkende euro verwacht ten opzichte van de dollar. De kans is groot dat een nieuwe stijgende langetermijnfase is gestart. Een kortstondige terugval is nog mogelijk voor een hogere bodem, maar een vervolg in de komende maanden naar 1,205 en hoger is realistisch. Ook de 10-jaars rente bevindt zich in een krachtige opgaande trend en lijkt in de afrondende fase te zitten van een tijdelijke zijwaartse consolidatiefase voor de vorming van een hogere middellangetermijnbodem. In zowel de Duitse als Nederlandse 10-jaars rente acht ik een verder vervolg tot boven de 1,00% richting het einde van het jaar mogelijk. Hoe staan de aandelenmarkten er verder voor? Wat zijn de verschillende scenario’s voor de komende weken? Als we kijken naar de bewegingen van de afgelopen maanden dan zien we een zeer krachtige opgaande beweging sinds de decemberbodems zonder correctieve tegenreacties. Tot begin mei werd bijna elke terugval snel teniet gedaan en bleef daarmee beperkt tot minder dan 3%. Pas in mei werden de eerste (mini-)correcties gestart, en ik verwacht dat dit een langer durende correctieve fase kan worden.

Grafiek AEX-index op dagbasis

Situatie VS: hogere toppen en negatieve divergentie
Laten we beginnen met de situatie in de VS. Enkele voorlopende indices zoals de SOX en de Nasdaq 100 hebben hun 1^e correctie er alweer opzitten in de maand juni. Hierna zijn deze indices opgelopen tot net onder danwel boven hun vorige all-time highs van de afgelopen maanden. Een dubbel topscenario blijft dus boven de markt hangen. Vooral al we kijken naar de RSI, daarin zien we negatieve divergentie, ofwel lagere toppen in de RSI ondanks gelijke danwel hogere toppen in de index zelf. Een andere voorlopende index is de DJ Transport Index. Na een forse en langere correctie in de lente brak hij recent door zijn jaartop heen. Ook toen was er sprake van negatieve divergentie wat een verminderde koopdruk suggereert. In de afgelopen dagen brak hij door een belangrijke stijgende bodemlijn en lijkt een volgende correctieve fase te zijn gestart. De S&P 500 zelf laat ook negatieve divergentie zien, maar deze index is al wel structureel door zijn jaartop gebroken. Maar we moeten zeer alert blijven op omkeersignalen en een krachtige neerwaartse vervolgbeweging in de Amerikaanse indices.

Europa: correctiemodus veelal in stand gebleven
In tegenstelling tot de AEX zien we in veel andere belangrijke Europese indices een verdere verslechtering. De DAX brak al door zijn eerdere bodems van de afgelopen maanden en ook door zijn sinds de zomer van 2016 stijgende bodemlijn. Een vergelijkbare situatie zien we ook in de breed gespreide STOXX Europe 600. Daar is het patroon van lagere toppen en verdere verslechteringen ook nog steeds aanwezig. In beide indices is nog genoeg neerwaartse ruimte voor een vervolg van de huidige correctieve beweging. De AEX daarentegen brak zijn 1^e correctie van 2017 al wel af met de doorbraak door de dalende toppenlijn. Deze toppenlijn startte bij de jaartop van 537,80 en liep langs de 2^e lagere top van 528,50. Inmiddels heeft vanaf de recente bodem van 506,20 een krachtige tegenbeweging plaatsgevonden tot aan de 529,80. Dit valt binnen de zone van de lagere toppen. Ik gaf eerder aan dat in een dergelijk scenario (doorbraak dalende toppenlijn) de AEX mocht oplopen tot de 531,60, de 1^e lagere top. Het risico van de neerwaarts gerichte visie is een opwaartse doorbraak hierboven. In dat scenario is de kans reeel dat de AEX opnieuw oploopt naar de jaartop van 537,80 en mogelijk al direct hoger. De kansen op een verdere dalende correctieve fase zouden in dat scenario waarschijnlijk ten einde zijn.

Veel overeenkomsten met correctieve fase van 2015
Als we echter naar het bredere beeld kijken en deze vergelijken met de situatie van 2015 dan we zien genoeg (risicovolle) overeenkomsten voor een verder neerwaarts scenario in de komende periode. Net als in 2015 vond er eerst een correctieve beweging plaats van ongeveer twee maanden die abrupt ten einde kwam waarna de 1^e lagere top werd getest. Hierbij blijft de 531,60 weerstand dus belangrijk. Hierna vond in 2015 een zeer zware correctie plaats van ongeveer 25%. Een dergelijke beweging verwacht ik nu overigens niet. Andere overeenkomsten met 2015 waren de grote en weinig voorkomende toppatronen op de maandgrafiek. In mei en juni werden dit jaar op de maandgrafiek een shooting star en een bearish engulfing geplaatst. Deze worden pas boven de 537,80 opgeheven. Verder was er de risicovolle afstand tot aan het 200-daags gemiddelde in beide periodes van ruim 12%. Een dergelijke afstand wijst ook op de grote risico’s van een correctie. Op dit moment blijft een verder vervolg van een langer durende correctieve fase met meerdere correcties dus een realistisch scenario.

Wel of geen verdere correctieve fase in de AEX?
Een structureel slot boven de 531,60 zou een verdere verbetering betekenen en het risico van een snelle verdere correctie doen verminderen. Pas boven de 537,80 worden alle middellange correctieve risico’s uitgeschakeld. Deze correcties hebben uiteindelijk ten doel om een volgende belangrijke middellangetermijnbodem te plaatsten. De laatste dateert namelijk alweer van december bij 445,65. Hierna vond een 6 maanden durende opgaande beweging plaats zonder (mini-)correcties. Een euforische periode die we nog niet vaak hebben meegemaakt. In het kortetermijnbeeld werd de dalende toppenlijn een week geleden gebroken. De nieuwe vanaf de 506,20-bodem stijgende bodemlijn werd ook al kortstondig gebroken en is vandaag te vinden bij 526,20. Een meerdaags slot hieronder zou een verslechtering betekenen. Maar een beweging onder de meest recente bodem bij 519,50 is nodig om bevestiging te geven dat een top is gevormd. Daaronder liggen dan nog steunpunten bij 517,30 en 515,30 maar in dat scenario kan het neerwaartse pad weer snel worden ingeslagen om uiteindelijk de 506,20 onder druk te zetten. De huidige bewegingen passen ook nog in de vorming van een groot hoofd-schouderpatroon sinds maart waarbij de 1^e schouder bij 521,50 lag. Een soort quasimodo patroon waarbij er een grotere 2^e schouder is te zien. Toch wordt dit patroon pas geactiveerd onder de neklijn van 506,20. Iets wat ik in mijn vakantieperiode zeker niet uitsluit. Maar houdt aan de andere kant ook zeker de weerstanden van 531,60 en 537,80 in de gaten. Hierboven verbetert het technische beeld en lijkt meer opwaartse ruimte te ontstaan.

Grafiek Dow Jones Transport Index op dagbasis

Grafiek Xetra DAX op dagbasis

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)