In oorlog met Wall Street

Spanningen

De financiële crisis heeft een groot aantal misstanden aan het licht gebracht. De financiële wereld bleek een puinhoop, een ondoorzichtig oerwoud van derivaten, met nergens duidelijke verantwoordelijkheden, maar met enorme risico’s. De grootbanken hebben bij de optuiging van dit systeem een grote vinger in de pap gehad, zij zijn in grote mate verantwoordelijk voor de chaos en nog erger: bankiers hebben zich jarenlang moedwillig verrijkt middels deze chaos. Door vriendjespolitiek en slappe media hebben de kwaadwillenden onder de grootbankiers jarenlang hun gang kunnen gaan, maar met de huidige woede onder het grote publiek en de nieuwe regering, vinden ze in president Obama een luis in de pels.

Het plan

Tot nu toe zijn enkel nog de uitgangspunten van het plan naar buiten gebracht, maar deze bleken al voldoende om veel rumoer teweeg te brengen. Als het aan het Witte Huis ligt, mogen spaarbanken straks niet meer op eigen rekening beleggen. Banken die geld van klanten beheren en daarmee gebruik maken van de depositoregeling van de Overheid, mogen niet tegelijkertijd deelnemen in ‘hedge funds’ of andere risicozoekende ondernemingen. Dit komt daarmee ongeveer neer op het scheiden van de consumentenbank van de investeringsbank.

Geen cowboys meer

Banken mogen niet meer te groot zijn om ‘om te mogen vallen’. Gokken met overheids- en burgergeld is er straks niet meer bij. Dit lijken heel logische en voor de hand liggende zaken en dit zijn dat ook. Met een hebzuchtige honger naar rendement op korte termijn hebben veel banken de afgelopen jaren de spaartegoeden van hun klanten, hun eigen voortbestaan en daarmee zelfs de stabiliteit van het financiële systeem op het spel gezet. Soms werden zelfs bewust grote risico’s gelopen, omdat men wist dat men als bank te groot was om niet te worden gered door de Staat. Dat dit straks niet meer kan is geruststellend. Bovendien zullen de banken onder de voorgestelde plannen minder groot zijn, daardoor minder winsten kunnen behalen en daardoor weer minder hoge bonussen kunnen uitkeren. Ook dit is denk ik een goede zaak.

Populisme

Toch kan deze zet vanuit het Witte Huis niet alleen als nobel en rechtvaardig worden gezien. Dat juist op de dag dat Goldman Sachs een recordwinst met navenante bonussen bekend zou maken snel een onaf plan wordt gepresenteerd, kan haast geen toeval zijn. Het lijkt symboolpolitiek, het afgeven van een signaal aan enerzijds de bankiers en anderzijds ontevreden burgers, een signaal dat het gedogen nu toch echt voorbij is. Deze plannen, hoe symbolisch ook, zouden echter wel kunnen resulteren in de opsplitsing van een groot aantal Amerikaanse banken. Zouden de Aziatische grootbankiers niet in hun vuistje lachen nu ze hun concurrenten misschien wel door hun eigen overheid in stukken gescheurd gaan zien worden? En hoe zit het met ons Europeanen? Gaan wij mee in deze plannen? Offeren wij onze lange Europese traditie van universeel bankieren op ten behoeve van het indammen van de risico’s op excessen? Of zijn wij correct genoeg om dit soort verregaande regels niet nodig te hebben? We zullen het zien.

De toon is gezet

De kleffe band tussen politieke elite en grootkapitaal is radicaal gebroken. Het signaal is afgegeven dat wangedrag niet meer kan worden rechtgebreid door bevriende politici. Men komt er niet meer mee weg. Nu de oorlog is verklaard aan het grootkapitaal, is het de vraag welke ‘schuldigen’ nog meer zullen worden aangepakt. Falende toezichthouders, frauduleuze kredietbeoordelaars, opjuttende ‘hedge funds’, ze zullen allemaal slecht hebben geslapen. Maar eerst zijn de banken aan de beurt. Hopelijk kan via deze banken de grootste rotte appel worden aangepakt: de Federal Reserve, het door deze zelfde banken gecreëerde overkoepelende orgaan –dit is dus, anders dan de naam doet vermoeden, geen overheidsorgaan. Want haar beleid van renteverlagingen en geldcreatie speelde een sleutelrol in het veroorzaken van de crisis. (1)
Hopelijk is dit het begin van een grote schoonmaak. Maar deze machtige instituten zullen zich niet gemakkelijk gewonnen geven. Het is dan ook de vraag wie er het sterkst zal blijken. 2010 wordt een interessant jaar.

Succes,

Simon Haas

(Deze columns zijn wekelijks kosteloos te ontvangen. Hiervoor kan men zich inschrijven en aanmelden voor de nieuwsbrief)

1)   Voor een toegankelijke beschrijving van de misstanden bij de Federal Reserve, verwijs ik graag naar het boek ‘Als de dollar valt’ van W. Middelkoop, pp. 43-56.