De zin en onzin van Technische Analyse (I)

De Technische Analyse is erg populair; misschien zijn inmiddels wel de meeste koersdoelen die we horen of lezen op technische gronden bepaald. Maar hoe wijs is het om op deze vorm van beursanalyse te vertrouwen? Hoe serieus zijn die grafieken, patronen en getrokken lijnen nu eigenlijk te nemen? En, hoeveel zeggen deze trucs over de toekomst?


Economie

De harde kern van de economen hecht niet veel waarde aan Technische Analyse, die indruist tegen hun basis voor de beurs: de efficiëntemarkttheorie.(1) Deze theorie uit 1970 gaat er vanuit dat alle relevante informatie direct wordt verwerkt in de koers. Dit impliceert dat deze informatie direct beschikbaar is en dat de koers dus altijd de juiste is. Met andere woorden: “De beurs heeft altijd gelijk”.

Vanuit dat oogpunt is het in het geheel niet zinvol om naar het verleden te kijken en dan al helemaal niet wanneer men daarbij de fundamentele factoren negeert. Belegt men immers op basis van bedrijfsprestatie of op basis van grafieken? Selecteert men op dividendrendementen of op mooie koerspatronen? Beslist men over zijn geld op basis van economische grootheden of een lijnenspel?

Risico en rendement

De economische situatie is de basis voor de beurs en de koersen. Een belegger stopt zijn geld, ceteris paribus, eerder in een Nederlands fonds dan in bijvoorbeeld een Sloveens. Bedrijfsobligaties van Philips worden hoger gewaardeerd dan die van bijvoorbeeld Fortis en dividendfondsen als Shell doen het beter dan opkomende bedrijven als Spyker. Beleggen is immers een afweging tussen risico en rendement. 
Technische Analyse houdt met dit spanningveld geen rekening en kijkt naar koerspatronen middels visuele en kwantitatieve analyse. 


Onlogica

Niet alleen de (bedrijfs)economische fundamenten worden genegeerd, ook wordt op een onlogische manier met indices omgegaan. Indices willen namelijk nog al eens wisselen van inhoud, soms wel meerdere keren per jaar. De AEX is bijvoorbeeld samengesteld op basis van omzetgroottes. Deze omzetten verschillen nogal eens per fonds per tijdseenheid en dus wijzigt de samenstelling regelmatig. Enkele jaren geleden bijvoorbeeld, toen telecom en internet nog ‘hip’ waren, stonden bedrijven als Versatel, UPC en KPNQwest vrolijk tussen de 25 grootste fondsen van Nederland. Bedrijven als Hoogovens, Nedlloyd en KLM hebben ook een verleden in de hoofdindex. Voor veel bedrijven uit de huidige AMX geldt hetzelfde. De economische basis van de index, de opgenomen bedrijven, verandert dus telkens. Toch nemen Technisch analisten zonder problemen hun gewenste periode van de indexen om hun analyses op los te laten. Dit is economisch gezien onjuist.




Wetenschap?

Economisch gezien hebben dergelijke analyses dus weinig waarde. Op de universiteit waaraan ik studeerde werd deze tak van sport dan ook totaal niet serieus genomen. Hoe ingewikkeld en indrukwekkend de plaatjes en berekeningen er soms ook uitzien, technische analyse is geen exacte wetenschap. 
Als technische analyse al wetenschap is, is het een gedragswetenschap, één die het gedrag van de beurshandelaar bestudeert en op basis van gedragspatronen toekomstig gedrag wil voorspellen. Veel technisch analisten zien dit gelukkig ook zo, maar er zijn er nog altijd die de waarde van hun werk overschatten en anders pretenderen.

Praktijk

Vanuit de gedragsoptiek de beurs bekijken kan natuurlijk best interessant zijn. Op de vraag of het koersverloop uit verleden iets over de toekomst zegt, zullen alle economen direct ‘nee’ roepen. Maar ook de beurs is uiteindelijke mensenwerk. De handelaren aan de knoppen zijn geen robots zonder emoties. De homo economicus bestaat niet . In dat kader is zijn gedrag dan ook per definitie inefficiënt. Dit maakt de markt derhalve ook niet volledig efficiënt. De efficiëntemarkttheorie is natuurlijk absoluut niet volmaakt. Wellicht zijn er op de beurs dus wel degelijk gedragspatronen te ontdekken. De praktijk doet vermoeden van wel. Het is verbazingwekkend hoe vaak de beurs zich langs de door de technisch analisten uitgezette lijntjes beweegt. Het is bijzonder hoe precies met fibonacciniveaus bepaalde punten kunnen worden voorspeld. Het is, met andere woorden, indrukwekkend hoe vaak Technische Analyse in de praktijk resultaat oplevert.




Mogelijkheden

Ondanks de geringe wetenschappelijke relevantie, heeft technische analyse dus wel een waarde. Het spanningsveld tussen wetenschappelijke scepsis en resultaten uit de praktijk zal voorlopig nog wel even blijven bestaan. Het is zaak het beste uit beide te halen en niet blind varen op een van beide stromingen. De economische uitgangspunten zullen de basis blijven voor de beurs. De mate waarin de markt niet efficiënt is, maakt dat we als aan een elastiek steeds om die basis heen schommelen, hetgeen soms tot onredelijk hoge koersen leidt en soms tot onredelijk lage. Deze marge is het bestaansrecht van de beurshandelaar en kan benut worden met visie, intuïtie en soms zelfs misschien ook wel met Technische Analyse.
Succes!

Haas

1)    http://nl.wikipedia.org/wiki/Effici%C3%ABnte_markt_hypothese , bekeken op 26-2-2009.